ΟΙ "ΕΠΙΣΤΡΑΤΟΙ"

ΠΡΟΔΡΟΜΙΚΟΣ ΑΤΕΛΗΣ ΦΑΣΙΣΜΟΣ

            Οι επίστρατοι υπήρξαν η πρώτη μαζική οργάνωση στην νεότερη Ελλάδα με επίσημα τίτλο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εφέδρων (ΠΣΕ), και όπως είδαμε εξαπλώθηκε αστραπιαία  μετά την αποστράτευση που έκανε ο Κωνσταντίνος, ο εμπνευστής και οργανωτής ήταν ο Ι Μεταξάς.

            Μετά την σκηνοθετημένη επίθεση στην γαλλική πρεσβεία 27/8 η Αντάντ είχε αξιώσει την διάλυση του ΠΣΕ.

            Η συγγενική σχέση Επιστράτων με τον Φασισμό είναι προφανής. Ο Βεντήρης γράφει « Οι επίστρατοι παρουσιάζουν αναλογίας με τον ιταλικόν φασισμόν, του οποίου προεπορεύθησαν, προς τους Γερμανούς μοναρχικούς ή τους εθνικόφρονας σοσιαλιστάς». Κάτι ανάλογο διάγνωσε  και ο Γκράμσι για τον Ιταλικό φασισμό σαν κίνημα μικροαστικό.

            Ο Στέφανος Δέλτα παρομοίασε τους επίστρατους με τους «αβράκωτους» της Γαλλικής επαναστάσεως.

            Η ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ (23-8-1916) τους χαρακτήρισε «Βιοπαλεστές και επαγγελματίες» και ήταν η εφημερίδα που κατ εξοχήν τους στήριξε.

            Ο Ι Μεταξάς τους ονόμασε «ο μικρός κοσμάκης».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το σπίτι του Ε Βενιζέλου έγινε αντικείμενο λεηλασίας όπως και άλλα σπίτια βενιζελικών.

            Στα χωριά Επίστρατοι έγιναν οι μικροκτηματίες της Παλαιάς Ελλάδος. Στην πρωτεύουσα το μικροαστικό χαρακτήρα του κινήματος επιβεβαιώνει η συγκρότηση του Πανελληνίου Συνδέσου Συντεχνιών και Εργατικών Σωματείων (ΠΣΣ) από 45 προέδρους «των εν Αθήναις και Πειραιεί αμαξικαρραγωγέων, κουρέων, κομμωτών, μυροπωλών, καταστηματαρχών, σιδηρωτών, εργατών, ζαχαροπλαστών, τεχνιτών εξαρτύσεων, και υποδήσεως στρατού, λαχανοπωλών, σανδαλοποιών, εφαπλωματοποιών καφεζυθοζαχαραπλαστών, καφεπωλών κλπ» με πρόεδρο τον Κ Ιγγλέση(κουρέα) και επίτιμο πρόεδρο τον Διάδοχο και σύνθημα «Ζήτω ο εργάτης και το κεφάλαιον! Ζήτω η Πατρίς και ο Βασιλεύς!»

            Οι επίστρατοι στην περίοδο του μεσοπολέμου ήταν πρότυπο για την δημιουργία  των «Παλαιών πολεμιστών» στην Ιταλία και τα «Εθελοντικά Σώματα» (Freikorps) στην Γερμανία αλλά και της παραστρατιωτικής Γερμανικής οργάνωσης Stahlhelm, αλλά και της Αυστριακής Heimwehr

            Οι ομοιότητες είναι πολλές:

1^ον Είναι πρώην στρατιώτες με εμπειρία πολέμου, πειθαρχία, ιδιότυπο λαϊκισμό, αποδοχή της ιεραρχίας, της συντροφικότητας.

2^ον Χτυπούν όλες τον κοινό «εσωτερικό εχθρό», με νοοτροπία εμφυλίου πολέμου για ολοκληρωτική επικράτηση και εξόντωση και προϋπόθεση την ύπαρξη υπέρτερων δυνάμεων (διότι όπου δεν υπήρχε αυτό το στοιχείο χανόντουσαν σαν λαγοί)

3^ον Έχουν ιδεολογία αντισοσοιαλιστική, αντιφιλελεύθερη, αντικοινοβουλευτική, αντιαστική, αντιπλουτοκρατική.

4^ον Η φυσική ηγεσία τους ανήκει  σε αξιωματικούς, δυσανάλογος μεγάλη είναι και η συμμετοχή των φοιτητών, αλλά κυρίως η μάζα είναι μικροαστοί και μικροϊδιοκτήτες χωρικοί, απουσιάζουν οι εργάτες και η αστική τάξη.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το Ανάθεμα κατά του Βενιζέλου το 1916.Η Ελλάδα βρισκόταν στον αστερισμό ενός απόλυτου διχασμού. Τη στιγμή που οι Έλληνες της Ανατολής καταδιώκονταν από τους νεότουρκους στις πατρίδες τους και κατέφευγαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα , την ίδια στιγμή εξαπέλυαν εναντίον τους (ως βενιζελικών) θανατηφόρα πογκρόμ οι "Επίστρατοι" των Μεταξά και Γούναρη στην Αθήνα.

            Υπάρχουν ωστόσο σοβαρές διαφορές με του ομόλογους τους της Ιταλίας:

1^ον Στόχος τους (επίστρατοι)  δεν είναι η εργατική τάξη αλλά η αστική.

2^ον Η ταύτιση της επιχειρησιακής αστικής τάξης με το Κόμμα των Φιλελευθέρων, τα συλλαλητήρια των δεν στρέφονται μόνον εναντίον του «συρφετού’ των αστράτευτων και των «μισθάρνων προσφύγων αλλά και εναντίον των «γνωστών πατριδοκάπηλων εμπορομπακάληδων Αθηνών και Πειραιώς» (ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ 18-8-1916)

3^ον  Προπύργιο της εμπορικής αστικής τάξης και των Φιλελευθέρων ήταν το ιστορικό εμπορικό κέντρο με άξονες τις οδούς Ερμού και Αιόλου, στην Γερμανία κάτι ανάλογο έγινε με τα καταστήματα των Εβραίων

4^ον Η περίπτωση Ε Μπενάκη εκπροσώπου της μεγαλοαστικής τάξης είναι μεμονωμένη περίπτωση.

5^ον Στο πεδίο των επαγγελματικών οργανώσεων, πρωταρχικός στόχος των Επιστράτων δεν είναι τα εργατικά συνδικάτα αλλά οι εμπορικοί σύλλογοι.

6^ον Στο επίπεδο του εθνικισμού οι Ιταλοί φασίστες και οι Επίστρατοι είχαν διαμετρικά αντίθετες θέσεις, οι Επίστρατοι δεν εμφορούντο από εθνικιστικό επιθετικό αλυτρωτικό ιμπεριαλισμό, είχαν εσωστρεφή Παλαιοελλαδιτικη συμπεριφορά, δείγμα αυτού είναι η επισήμανση της ΕΣΤΙΑΣ 27-8-1916 και της ΚΑΙΡΟΙ 28-8-1916 που σχολίασε χλευαστικά την φράση της αντιβενιζελικής εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ «ουδείς Έλλην θα ίδη μετ απάθειας τους Γερμανοβουλγάρους φθάνοντας στην Λάρισα!» η απάθεια προφανώς ταιριάζει μόνο όσο  οι  Γερμανοβούλγαροι περιοριζόντουσαν να καταλάβουν την Μακεδονία.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Έλληνες αξιωματικοί "φιλοξενούμενοι" στο Γκαίρλιτς, οι άνθρωποι αυτοί παρέδωσαν την Μακεδονία στους Βούλγαρους.

7^ον Η εθνική αντίληψη των επιστράτων έφτανε στα όρια του ρατσισμού κατά των Μικρασιατών  τους αποκαλούσαν «οι Ελληνόφωνοι ξενόδουλοι και ξενόπληκτοι πρόσφυγες» (ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ 20-8-1916)  για τους Επιστράτους οι πρόσφυγες ήταν οι «Εβραίοι» του αντιβενιζελισμού για δύο τουλάχιστο δεκαετίες, Εν αντιθέσει με τα φασιστικά κινήματα που είχαν προνομιακή σχέση με τους αλυτρώτους πληθυσμούς.

7^ον Το ασυμβίβαστο μοναρχισμού και φασισμού(το μοναρχοφασίστες είναι μεταγενέστερη αναφορά του εμφυλίου). Το ασυμβίβαστο προκύπτει α)Ο Φασισμός περιφρονεί βαθύτατα και απορρίπτει τους πολιτικούς θεσμούς άρα και την βασιλεία β) Σαν ολοκληρωτικό καθεστώς ο Φασισμός δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με την ανεξέλεγκτη βασιλική εξουσία γ) Σαν χαρισματικό κίνημα συνεπάγεται «ηγέτη», «Φύρερ», «Ντούτσε» αυτοδημιούργητο το αντίθετο δηλαδή με την εξ αίματος νόμιμης διαδοχής. Στην περίπτωση του Κωνσταντίνου την ιδιότητα «στρατηλάτης» οι εμπνευστές θέλησαν να την ταυτίσουν με τον «ηγέτη», «Φύρερ», «Ντούτσε» αλλά τους προσέκρουσε στο αυτοδημιούργητο της ιδιότητας, ενώ αργότερα αυτή η ιδιότητα ταίριαζε καλύτερα στον Ιωάννη Μεταξά.

            Οι Επίστρατοι και η ΕΟΝ είναι προϊόντα του ιδίου ανθρώπου και παρουσιάζουν πολλά κοινά σημεία.