Τετάρτη 17 Οκτωβρίου 2012

ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΑΞΙΔΙ


Τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, η Εβραϊκή παροικία της Κρήτης δεν υπερβαίνει τα 400 άτομα. 




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η αλληλογραφία του αφανισμού μεταξύ ελληνικών αρχών και γερμανικού στρατού κατοχής, προκειμένου να καταγραφούν οι Εβραίοι των Χανίων, πριν την «Μετοικεσία Εβραίων».

Mε την κατάκτηση του νησιού από τους Ναζί τουφεκίζονται οκτώ Εβραίοι και βομβαρδίζεται η συναγωγή του Ηρακλείου. Τα εβραϊκά νεκροταφεία του Ηρακλείου, των Χανίων και του Ρεθύμνου, συλήθηκαν και καταστράφηκαν, στο Ηράκλειο η εβραϊκή κοινότητα αριθμεί 28 άτομα (Ο κατάλογος των ονομάτων τους από τις 20/8/1941 , βρίσκεται στο Ιστορικό Αρχείο της Κρήτης στα Χανιά), κάποιοι διέφυγαν στην Μ Ανατολή, ενώ οι περισσότεροι εκτελέστηκαν σε δύο μαζικά αντίποινα το καλοκαίρι του 1943.


Από τότε που εγκαταστάθηκαν οι Εβραίοι στην Κρήτη και ως το 1941 μία μόνο κοινότητα απέμεινε και είναι αυτή των Χανίων. Υπήρχαν δύο συναγωγές που χρονολογούνταν από τον Μεσαίωνα και αυτές ήταν η Μπεθ Σαλόμ και Καλ Καντός Ετζ Χαγίμ. Το 1941 κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών, η Συναγωγή Μπεθ Σαλόμ καταστράφηκε.

Για την καταστροφή της μοναδικής που απέμεινε εβραϊκής κοινότητας των Χανίων η υπηρεσία «Ic» της «Κομμαντατούρας 606» είχε προετοιμαστεί από το 1941, με διαταγές είχαν καταγραφεί στο ΙΑΚ όλοι οι Εβραίοι, οι Εβραίοι δημόσιοι υπάλληλοι, τα Εβραϊκά καταστήματα κλπ.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η Συναγωγή και η “Οβραϊκή” συνοικία στα Χανιά.


Τα χαράματα  της 20ης Μαΐου του 1944, στην Τρίτη επέτειο της επιχείρησης «Ερμής», σε όλα τα Εβραϊκά σπίτια δόθηκε σε φωτοτυπία η εξής διαταγή, γραμμένη στα Ελληνικά:
«Εσείς, οι οικογένειές σας και οι φίλοι σας Εβραίοι, προκειμένου να μεταφερθείτε πρέπει να προετοιμαστείτε αμέσως για αναχώρηση. Έχετε 46 λεπτά. Εσείς και οι συγγενείς σας πρέπει να πάρετε μαζί.....».

Μέχρι το βράδυ, οι Ναζιστές συνέλαβαν σχεδόν 300 άτομα (ατά κάποιους 269 κατά άλλους 314) στα Χανιά.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η οικογένεια Σολομώντος Κωνσταντίνη, σε προπολεμική φυσικά φωτογραφία, που χάθηκε κι αυτή στα νερά της Μήλου, μαζί με ολόκληρη την εβραϊκή κοινότητα Χανίων και αρκετούς ιταλούς και έλληνες αιχμαλώτους.

Την επομένη (21/5/1944)  η τοπική εφημερίδα «Παρατηρητής» αφιερώνει 7 γραμμές με τον ευφημιστικό τίτλο «Μετοικεσία Εβραίων», στην ίδια εφημερίδα και την ίδια σελίδα το άρθρο για την «καταπολέμηση του δάκου» αφιερώνεται πολύ περισσότερος χώρος,  γράφει:

«Εν τω πλαισίω της γενικής διαταγής περί μεταφοράς των Εβραίων της Ελλάδος , συγκεντρώθηκαν χτες την πρωίαν πάντες οι εν τη πόλει μας διαμένοντες Ισραηλίται προκειμένου να μεταφερθούν και μετοικήσουν εις την ηπειρωτικήν Ευρώπην».

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι στην εφημερίδα  «Παρατηρητής» για την δημιουργία αντισημιτικού κλίματος δημοσιεύονται εμπρηστικά άρθρα μετά την απομάκρυνση των εβραίων και συγκεκριμένα τα άρθρα αυτά δημοσιεύτηκαν στα φύλλα της 31/3, 5/4, 7/4, 15/4, 23/4, 26/4, 4/5, και 28/5/1944.
Οι άνθρωποι αυτοί μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο της Αγνιάς μέχρι τις 3 Ιουνίου και την επόμενη μέρα μεταφέρθηκαν στον Πύργο Μακάση, τη φυλακή του Ηρακλείου.

Το απόγευμα της 7ης Ιουνίου, οι περίπου  300 Εβραίοι, μαζί με 192 άλλους φυλακισμένους (48 Έλληνες και 112 Ιταλοί και 32 Γερμανοί), υποχρεώθηκαν να επιβιβαστούν στο εμπορικό πλοίο Τάναϊς.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η οικογένεια Ιωσήφ Βεντούρα, επιβάτες και αυτοί στο τελευταίο ταξίδι του «Τάναϊς» στις 29 Μαΐου 1944.

ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ «ΔΙΑΡΡΟΗ»

            Η γερμανική φρουρά της Κρήτης ΣΚΟΠΙΜΑ ανάφερε με τον ασύρματο στην λιμενική αρχή του Πειραιά ΧΩΡΙΣ να χρησιμοποιήσει κρυπτογραφικό κώδικα, την αναχώρηση του πλοίου «Τάναϊς», η «παράληψη» έγινε προκειμένου να ειδοποιηθούν οι βρετανικές αρχές για το είδος της μεταφοράς και να αφήσουν το πλοίο να περάσει του αποκλεισμού, το «Τάναϊς»   ήταν ένα από τα τελευταία διαθέσιμα πλοία και οι γερμανοί ήθελαν να το διαφυλάξουν.

Το πλοίο που επιβιβάστηκαν οι Κρητικοί και οι Εβραίοι ήταν πλοιοκτησίας Στέφανου Παν. Συνοδινού. Αγοράστηκε το 1935 αντί του ποσού των 3800 λιρών Αγγλίας. Ονομάστηκε Τάναϊς από τον πλοιοκτήτη που του άρεσε να ονοματίζει τα καράβια του με ονόματα ποταμών της Ρωσίας. Ο ποταμός λοιπόν Τάναϊς (που βρίσκεται στο εσωτερικό της Ρωσίας), έδωσε το όνομά του στο πλοίο. Με πλοίαρχο το Μιλτιάδη Νικ. Παπαγγελή, την 17η Μαΐου 1941 είχε καταπλεύσει στην Σούδα με φορτίο ξυλείας προερχόμενο από τον Πειραιά. Την 26η Μαΐου εξακολουθούσε να παραμένει αγκυροβολημένο στη Σούδα, όταν τις πρωινές ώρες της ημέρας αυτής βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα και βυθίστηκε σε πολύ μικρό βάθος. Στη συνέχεια το πλοίο ανελκύστηκε και επισκευάστηκε από τους γερμανούς και χρησιμοποιείτο για δικές τους μεταφορές με το ίδιο όνομα Τάναϊς.

Το γερμανικό όμως κόλπο της ειδοποίησης των συμμάχων  δεν πέτυχε, διότι απ ότι φαίνεται οι συμμαχικές υπηρεσίες που παρακολουθούσαν δεν ενημέρωσαν έγκαιρα τις ναυτικές μονάδες που ήταν ανοικτά της Κρήτης, η γερμανική «διαρροή» επιβεβαιώθηκε από την συνέντευξη του διευθυντή του μετεωρολογικού σταθμού του ναυτικού στα Χανιά H Kolle.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο ραβίνος Εβλαγόν Χανίων.

ΑΠΟΠΛΟΥΣ  ΚΑΙ ΒΥΘΙΣΗ

Στις 9/6/1944 χαράματα το πλοίο βυθίστηκε από αγγλικό υποβρύχιο. Πρόσφατη μελέτη αποδεικνύει οριστικά  από αρχεία του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού  καθώς και του Γραφείου Ασφάλειας Ναυσιπλοΐας του Ελληνικού Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας ότι το πλοίο «Τάναϊς» βυθίστηκε  από Βρετανικό υποβρύχιο «Vivid», 33 μίλια βορειοανατολικά του Ηρακλείου και βυθίστηκε μέσα σε 15 λεπτά.


 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το ΤΑΝΑΪΣ. 

Η αναφορά του βρετανού πλοιάρχου του υποβρυχίου VIVID Μπάρλεϋ. (το πρωτότυπο της αναφοράς υπάρχει στο Βρετανικό αρχηγείο Ναυτικού) αναφέρει:

«Το υποβρύχιό του ανήκε στο Βρετανικό στόλο της Ανατολικής Μεσογείου. Εκείνη την ημέρα περιπολούσε στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο. Το Τάναις απέπλευσε από το λιμάνι του Ηρακλείου το πρωί της 9ης Ιουνίου 1944 στις 8.32 η ώρα, συνοδεία τριών σκαφών. Στις 2.31 μετά το μεσημέρι έγινε αντιληπτό από το υποβρύχιο VIVID. Στις 3.12 το υποβρύχιο είχε πάρει την σωστή θέση σκόπευσης. Η απόσταση μεταξύ του VIVID και του Τάναϊς ήταν 2300-2700 μέτρα. Το στίγμα του ήταν 35ο – 40΄ Βόρειο και 25ο – 11΄ Ανατολικό. Το VIVID εκτόξευσε τέσσερις τορπίλες. Τον στόχο βρήκαν οι δύο από τις τέσσερις. Μετά την βύθιση του Τάναϊς το VIVID καταδύθηκε στα 80 πόδια, (σε βάθος 24 μέτρων). Εκεί, σε κατάσταση κατάδυσης παρέμεινε μέχρι τις 5.30 η ώρα το απόγευμα. Σαράντα πέντε λεπτά μετά τον τορπιλισμό του ακούστηκαν τέσσερις δυνατές εκρήξεις. Ίσως από το πολεμικό υλικό που μετέφερε στα αμπάρια του το πλοίο. Από την βυθομέτρηση που έκανε ο πλοίαρχος του υποβρυχίου Μπάρλεϋ, το Τάναϊς βυθίστηκε σε βάθος 1858 μέτρων. Το πλήρωμα του πλοίου που το αποτελούσαν Έλληνες και Γερμανοί βρέθηκε στη θάλασσα. Τα συνοδευτικά σκάφη περισυνέλεξαν τους ζωντανούς».




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το εσωτερικό της συναγωγής των Χανίων  σε προπολεμική φωτογραφία.

Οι Βρετανοί εξηγώντας την ενέργειά τους μιλούν για «μεγάλη τραγωδία», οι γερμανοί όμως άλλα σχεδίαζαν.

Το Γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών θέλησε να εκμεταλλευτεί το γεγονός και πρότεινε «…να αξιοποιηθεί προπαγανδιστικά το γεγονός της εξολόθρευσης μερικών εκατοντάδων Εβραίων από τον εχθρό…» (PAAA, Inland II A/B-64/3 Inl 11A 2303, 10.7.1944).


Για το γεγονός της βύθισης του Τάναϊς υπάρχει και ένα έγγραφο του Κούρτ – Φριτς Φον Γκρέβενιτς υπεύθυνου αξιωματικού αντικατασκοπίας της Γερμανίας προς το υπουργείο Εξωτερικών, με ημερομηνία 28 Ιούνη 1944.

 


« Σύμφωνα με αναφορά του διοικητή ασφαλείας πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια μεταφοράς όλων των Ελλήνων Εβραίων από την Ελλάδα στις 21 αυτού του μήνα η τελευταία αποστολή. Μ’ αυτήν μεταφέρθηκαν στο Ράιχ πάνω από 2000 Εβραίοι, από τους οποίους οι 1900 προέρχονται από την Κέρκυρα. Οι πριν λίγο συγκεντρωθέντες Έλληνες Εβραίοι της Κρήτης περισσότερες εκατοντάδες, χάθηκαν στον δρόμο από την Κρήτη στην Ηπειρωτική Ελλάδα από εχθρική ενέργεια ».

            Πολλοί σκέφτηκαν ότι το πλοίο βούλιαξαν οι ίδιοι οι Γερμανοί και γράφτηκαν πολλά πράγματα προς αυτή την κατεύθυνση.

            Έζησε κανείς από αυτό το ναυάγιο; Υπάρχει μια αναφορά στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας της χώρας μας με αριθμό 44489/2841/564/7 του Οκτώβρη του 1946. Μιλά για 50 διασωθέντες, 20 Έλληνες και 30 Γερμανούς όλους άντρες. Δεν αναφέρει καμιά γυναίκα.. Όλοι ήταν μέλη του πληρώματος. Από τους Εβραίους τους Κρήτες και τους Ιταλούς που ήταν κλειδωμένοι στα αμπάρια δεν σώθηκε κανείς.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Εβραϊκό απομηνάρι στο Ρέθυμνο. Επιτάφια στήλη Ρωσοεβραίου αξιωματικού του ναυτικού που υπηρετούσε στα Ρώσσικα στρατεύματα στο Ρέθυμνο (1897-1913).

ΤΙ ΕΙΠΑΝ

Ο Γιάννης Μουρέλλος ισχυρίζεται ότι το πλοίο βούλιαξαν οι ίδιοι οι Γερμανοί. Την ίδια γνώμη έχει και ο Ρεθύμνιος ιστορικός ερευνητής Μάρκος Πολιουδάκης.

Ο Μάρκος Πολιουδάκης αναφέρει ότι ο Μπρόγερ, αργότερα όταν δικαζόταν, στην απολογία του είπε ότι συνέλαβαν 300 Εβραίους τους οποίους έβαλαν στα αμπάρια του πλοίου ΤΑΝΑΪΣ μαζί με 200 Κρητικούς. Είπε ακόμη ότι το πλοίο βυθίστηκε αύτανδρο και ότι για την σύλληψη και καταβύθιση των Εβραίων της Κρήτης εκδόθηκε απόφαση στη δίκη της Νυρεμβέργης και αντί του Χίμλερ καταδικάστηκε ο Κ Ρόζενμπεργκ.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η είσοδος της Συναγωγής στα Χανιά.

Ο Γεώργιος Κάβος πιστεύει κι αυτός ότι το πλοίο Τάναϊς το βούλιαξαν οι ίδιοι οι Γερμανοί και το αναφέρει στο βιβλίο του «Γερμανοϊταλική Κατοχή και Αντίσταση Κρήτης».

Ο Χρήστος Ντούνης στο βιβλίο του «τα ναυάγια στις Ελληνικές Θάλασσες» αναφέρει για πρώτη φορά ότι το Τάναϊς βούλιαξε «…περί ώρα 03.00 και βυθίστηκε από το βρετανικό υποβρύχιο VIVID σε στίγμα 35ο – 40΄ Βόρειο και 25ο – 11΄ Ανατολικό».


 

Το 1956 υπήρχαν μόνο δύο οικογένειες στα Χανιά. Σήμερα, “επισήμως”, δεν κατοικεί κανένας Εβραίος στην Κρήτη. Ή μάλλον, ναι, υπάρχει ο VICTOR ZORBAS, ένας Ροδίτης Εβραϊκής καταγωγής, που χάριν της γλωσσομάθειάς του, ξεναγεί τουριστικά γκρουπ πάνω στα καραβάκια που πηγαίνουν στη νήσο Σπιναλόγκα. Κι όπως μαρτυράει και το παρωνύμιό του, στο βωμό της τουριστικής κερδοσκοπίας αφηγείται γραφικές ιστορίες περί πρώτου εποικισμού της Σπιναλόγκας από τους Εβραίους. Σήμερα η Εβραϊκή Κοινότητα αριθμεί 10 μέλη.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ

Στο βιβλίο της της Ιζαμπέλλας Παλάσκα αναφέρεται μια άγνωστη και εκπληκτική εξιστόρηση προσπάθειας του Θ Πάγκαλου να δει τον Μουσολίνι, ο ο...