Κυριακή 21 Οκτωβρίου 2012

ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ




Ο πρίγκιπας Ανδρέας ήταν ο τέταρτος γιος του βασιλιά Γεώργιου Α´. Ήταν παντρεμένος με την Αλίκη, Αγγλίδα πριγκίπισσα και αδελφή του λόρδου Μαουντμπάτεν και την βασίλισσας της Σουηδίας, Λουΐζας.
Απέκτησε τέσσερις κόρες και ένα γιο, τον σημερινό σύζυγο της βασίλισσας της Αγγλίας, Φίλιππο.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ:  Πρίγκιπας Ανδρέας

Στις 1 Νοεμβρίου 1920 παίρνει μέρος σαν υποστράτηγος στην Μικρασιατική εκστρατεία διοικώντας την ΧΙΙ Μεραρχία και στην συνέχεια προάγεται σε αντιστράτηγο και αναλαμβάνει τη διοίκηση του Β Σώματος Στρατού.


Το 1921, ο Μικρασιατικός πόλεμος βρισκόταν σε εξέλιξη.

Ο πρίγκιπας Ανδρέας ( ο ίδιος χρησιμοποιούσε τον τίτλο «βασιλόπαις» ως γιος του Γεώργιου Α), ήρθε στην πρώτη ρήξη με τους επιτελείς του, όταν ο αρχιστράτηγος Παπούλας διατάσει το Β Σώμα Στρατού που διοικούσε να προχωρήσει.

Ο Ανδρέας κρατάει ολόκληρο το Σώμα στάσιμο για 12 μέρες (17 έως και 28 Αυγούστου) μη εκτελώντας την διαταγή του αρχιστράτηγου, διότι κατά την κρίση του αυτό ήταν το καλλίτερο.

Η κύρια ρήξη όμως έρχεται όταν ο Παπούλας αναμένοντας επίθεση εναντίον του Γ’ Σώματος Στρατού και σχεδιάζοντας να αιφνιδιάσει τον Κεμάλ με ταυτόχρονη επίθεση των δυο άλλων Σωμάτων διατάζει τον Β’ Σώμα του Ανδρέα να κινηθεί.
Ο πρίγκιπας Ανδρέας έχει και πάλι διαφορετική άποψη.

Χωρίς έγκριση του Παπούλα, μετακινεί το Σώμα που διοικούσε πίσω από το Γ’ Σώμα Στρατού, αφήνοντας πλήρως ακάλυπτο από τις πλευρές και νώτα το Α’ Σώμα Στρατού.


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Υποστράτηγος Νικόλαος Τρικούπης Διοικητής της ΙΙΙ Μεραρχίας 1921

Ο Ανδρέας αντικαταστάθηκε από τον Υποστράτηγο Τρικούπη και στην συνέχεια ως πολίτης εκφράζει στις 21 Δεκεμβρίου 1921 με επιστολή του προς τον Ι. Μεταξά το μίσος του για τον Μικρασιατικό Ελληνισμό και ευχές για νίκη του Κεμάλ ώστε να τιμωρηθούν οι Βενιζελικοί Μικρασιάτες!
απόσπασμα επιστολής του Πρίγκηπα Ανδρέα προς τον Ιωάννη Μεταξά
(Ι. Μεταξά, Ημερολόγιο, Παράρτημα 1921-1922, σ. 757-60):
Απαίσιοι πραγματικώς είναι οι εδώ Έλληνες, εκτός ελαχίστων. Επικρατεί Βενιζελισμός ογκώδης και κατά την l5ην Δεκεμβρίου [σημ.: εορτή του Αγίου Ελευθερίου] είχον κλείσει σχεδόν όλα τα καταστήματα. Θα ήξιζε πράγματι να παραδώσωμεν την Σμύρνην εις τον Κεμάλ δια να τους πετσοκόψη όλους αυτούς τους αχρείους, οι οποίοι φέρονται ούτω κατόπιν του φοβερού αίματος όπερ εχύσαμεν εδώ.

 
Μετά την Μικρασιατική καταστροφή …….Ο Πάγκαλος κι ενώ γινόταν η διεξαγωγή της ανάκρισης για τους πολιτικούς υπευθύνους, δίνει εντολή στον συνταγματάρχη Χ. Λούφα να μεταβεί με αντιτορπιλικό στην Κέρκυρα και να συλλάβει τον πρίγκιπα Ανδρέα.

Στις 13 Οκτωβρίου 1922 ο Ανδρέας τίθεται σε αυστηρή απομόνωση στο ανάκτορο του πρίγκιπα Γεώργιου, με φρουρά αξιωματικών της Επανάστασης δίχως να επιτραπεί στους συγγενείς του να τον δουν.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: «Eίχε τον διάολο μέσα του» λένε πολλοί σύγχρονοί του για τον Θ. Πάγκαλο. O Θεόδωρος Πάγκαλος ανάμεσα στον Πλαστήρα και τον Xατζηκυριάκο (καθισμένοι) μετά μια άλλη «επανάσταση» το 1922.


Τέσσερις μέρες μετά την εκτέλεση των έξι, στις 19 Νοεμβρίου γίνεται η δίκη του Ανδρέα η οποία ολοκληρώθηκε αυθημερόν, η απόφαση λήφθηκε παμψηφεί και αναγνωρίζοντάς του ελαφρυντικά λόγω απειρίας, καταδικάσθηκε σε καθαίρεση και ισόβια εξορία.

Ο Θ. Πάγκαλος που είχε διοριστεί πρόεδρος της ανακριτική επιτροπής, ανέκρινε τον Ανδρέα για το λάθος που του καταλογίσθηκε στην μάχη του Σαγγαρίου.
Ο Πάγκαλος προφανώς ήταν σίγουρος για την καταδίκη του Ανδρέα σε θάνατο, ρώτησε τον πρίγκιπα πόσα παιδιά είχε. Στην απάντηση που έδωσε ο Ανδρέας, ο Πάγκαλος είπε: «Δυστυχισμένα μικρά. Τι θλιβερό να σκέπτεται κανείς ότι θα μείνουν ορφανά τόσο μικρά.» 


Το κατηγορητήριο εναντίον του Ανδρέα είχε ως εξής:
«Προσταχθείς την 27η Αυγούστου 1921 δια της υπ’ αριθ. 10531-6239/3/26-8-21 (ώρα 21.40) διαταγής της Στρατιάς Μικράς Ασίας απεποιήθη να υπακούση εις δοθείσα εις εαυτόν ενώπιον του εχθρού εντολήν, αρνηθείς ρητώς δια της υπ’ αριθ. 1491/27-8-21 (ώρα 07.30) αναφοράς του προς την Στρατιάν να εκτελέση ταύτην διατάξας την μετακίνησιν του Σώματος Στρατού προς άλλην κατεύθυνσιν».



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : ...........Καί εάν δέν είχανε τόν αιώνιο διχασμό τους οι Ελληνες μ' ένα μπαστούνι θά έμπαιναν στήν Αγκυρα. Τί έγινε έξαφνα; Ολα σταμάτησαν, σίγησαν τά κανόνια, ένας ψίθυρος μεταξύ των χριστιανών ακούστηκε, ΥΠΟΧΩΡΗΣΙΣ.......Ανδρονίκη Καρσούλη - Μαστορίδου



Ο Ανδρέας προσήχθη στο δικαστήριο συνοδευόμενος από τον δικηγόρο του Δ. Δαμασκηνό, φημισμένο νομικό της εποχής.
Ο γραμματέας του δικαστηρίου Ν. Τσαγγαράκης διάβασε το Επαναστατικό Διάταγμα περί παραπομπής του Ανδρέα:

"Ότε ο Στρατός κατά την προέλασαν του προς τον Σαγγάριον εσταμάτησεν εις το Καλέ-Γκρότο ίνα ανεφοδιασθή, η Στρατιά έχουσα πληροφορίας ότι ο εχθρός προετίθετο να αναλάβη την πρωτοβουλίαν δράσεως και προς τούτο θα μετεκίνει δυνάμεις, διέταξε το μεν Γ' Σ. Στρατού να αμυνθή μέχρις εσχάτων, τα δε λοιπά να επιτεθώσιν άμα τη εκδηλώσει της εχθρικής επιθέσεως. Την διαταγήν ταύτην της Στρατιάς, μη εκτελέσας ο βασιλόπαις Ανδρέας παραπέμπεται εις δίκην". (Περιοδικό Λαβύρινθος τ. 2 σελ 18-28)





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: "....Τήν στιγμήν αυτήν ό ελληνικός Στρατός είναι ό μεγαλύτερος εχθρός μας. Ας μήν υποτιμούμε τήν ίσχύν του. Ό Ελλην στρατιώτης είναι γενναίος καί καρτερικός, οί αξιωματικοί του έμπειροπόλεμοι καί ικανοί. Καί ή ηγεσία του εμπνευσμένη......" Μουσταφά Κεμάλ




Η απολογία του Ανδρέα:
Ο Ανδρέας απολογήθηκε διαβάζοντας από χειρόγραφό. Μεταξύ άλλων είπε:
«[…]Είδα ότι κυρίως η Στρατιά αναγνωρίζει ως λυσιτελή τη μεταφορά δυνάμεων από το δεξιό, αλλά ότι τέτοια ως μη εγκαίρως εφικτή. Ανεπόλησα παλαιά γνωστή πρόθεση της Στρατιάς η οποία την 17 Αυγούστου διέταξε τη μεταφορά δύο Μεραρχιών προς ενίσχυση του αριστερού.[…]Προς τούτο εκάλεσα τους διοικητές των Μεραρχιών σε σύσκεψη. Μου δόθηκε η πληροφορία ότι όσον λυσσαλέα και εάν γινόταν η επίθεση, δεν θα ήταν δυνατόν να επιφέρει προέλαση σημαντική, τουναντίον δε, ως εκ της επεκτάσεως του αριστερού του εχθρού, οι μεραρχίες μας θα υπέκειντο σε κύκλωση. Ανέφερα τότε στους διοικητές τη διαταγή της Στρατιάς, τους είπα ότι δεν σκοπεύω να ζητήσω την έγκριση της για να μετακινηθεί το Β' Σώμα για να μπορέσει να λάβει ενεργό και αποτελεσματικό μέρος στον αγώνα. Οι μέραρχοι απήλθαν με τη ρητή εντολή να μελετήσουν και να παρασκευασθούν και για τις δυο περιπτώσεις.[…] Ήμουν πεπεισμένος ότι και. η πλέον επιτυχής επίθεση του Σώματός μου δεν θα εξασκούσε καμία επίδραση επί της εκβάσεως ενδεχομένης εχθρικής επιθέσεως κατά του Γ' Σώματος. Η πεποίθηση μου εδικαιώθη εκ των γεγονότων. Διότι αν ο εχθρός κατόρθωνε να προχωρήσει ολίγα μόνο χιλιόμετρα και κατελάμβανε τη γέφυρα Καβατζή, θα απέκοπτε τη Στρατιά των συγκοινωνιών της και η καταστροφή της θα επήρχετο πλήρης.[…] Κατηγορούμαι ότι δεν εξετέλεσα διαταγή της Στρατιάς. Αυτό δεν είναι αληθές, δεν υπάρχει παράβαση διαταγής, διότι η διαταγή της Στρατιάς όριζε επίθεση των Α' και Β' Σωμάτων, μόλις αυτά θα ειδοποιούντο από το Γ' Σώμα. Αλλά τέτοια ειδοποίηση δεν μου έγινε. Την ίδια διαταγή είχε και το Α' Σώμα. Επιτέθηκε αυτό; Όχι. Και είναι μεν αληθές, ότι άρχισε η μετακίνηση των μεταγωγικών και αυτό μπορεί να χαρακτηρισθεί ως αρχή εκτελέσεως. Αλλά η μετακίνηση, που είχε προετοιμασθεί πλήρως, δεν επρόκειτο να εκτελεσθεί χωρίς έγκριση της Στρατιάς. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι εστάλη από το πρωί αναφορά τηλεγραφική στη Στρατιά και αναμενόταν απάντηση, είτε με τον ασύρματο είτε με το αυτοκίνητο. Εάν σκόπευα να μετακινήσω το Σώμα την 7 μ.μ. χωρίς έγκριση, δεν θα ανέφερα από την 8η πρωινή προς τη Στρατιά την πρόθεση μου.[…] Τι απεδείχθη δε εκ των πραγμάτων; Ότι η ετοιμασία προς μετακίνηση του Σώματος έσωσε τον ελληνικό στρατό από κύκλωση. Εάν το Σώμα δεν είχε κάνει τη σκέψη για τη μετακίνηση, την ετοιμασία και την αναφορά προς τη Στρατιά, αλλά αρκείτο, σύμφωνα με τη διαταγή της Στρατιάς, να περιμένει την ειδοποίηση του Γ' Σώματος για να επιτεθεί, η Στρατιά 5εν θα εξέδιδε ακολούθως τη διαταγή της 28 Αυγούστου, περί μετακινήσεως του Β' Σώματος. Διότι η Στρατιά θεωρούσε ως μόνη λύση προς αποτροπή του κινδύνου την επίθεση προς Βορρά με το Α' και το Γ' Σώμα.[…]





Οι επαναστατικοί επίτροποι (εισαγγελείς):
Ο πρώτος επαναστατικός επίτροπος συνταγματάρχης Καλογεράς, υποστήριξε στην αγόρευσή του τα εξής:

«Έχω την πεποίθηση ότι ο αντιστράτηγος δικάζεται ως αδελφός του τέως βασιλέως. Του ανατέθηκε η διοίκηση, διότι ήταν αδελφός του βασιλέως.[…] Η στρατιωτική πρωτοβουλία δεν μπορεί να εκδηλώνεται όπως αρέσει στον ηγήτορα, αλλά πρέπει να μην ξεφεύγει από τον κύκλο της ενεργείας εκείνων που εξέδωσαν τη διαταγή. Η απόφαση της Στρατιάς περί προελάσεως σε τόσο κρίσιμη στιγμή είναι σπουδαιότατη και τιμά τη Στρατιά. Στον κατηγορούμενο δεν επιτρέπεται να σκεφθεί κάτι άλλο, διότι η διαταγή είναι ρητή. […]Η ανάθεση μονάδων σε μέλη της βασιλικής οικογένειας είναι δύναμη φθοροποιός για το στράτευμα. Διότι, αν ο κατηγορούμενος δεν ήταν αδελφός του βασιλέως, η διοίκηση της Στρατιάς θα επέμενε στην εκτέλεση της διαταγής. Δεν επέμενε διότι φοβόταν κλονισμό του γοήτρου της Δυναστείας. Το αδίκημα προβλέπεται από το άρθρο 207 της Στρατιωτικής Ποινικής Νομοθεσίας και δεν επιτρέπεται αμφιβολία ότι το αδίκημα έγινε. Εκπληρώνοντας πράξη συνειδήσεως, σας δηλώνω ότι ο κατηγορούμενος δεν υπέχει πλήρη την ευθύνη του εν λόγω άρθρου, διότι, όπως δέχθηκε, η ιδιότητα του ως βασιλόπαιδος και οι συνθήκες υπό τις οποίες διατελούσε ως διοικητής του Β' Σώματος είναι γεγονότα τέτοια που πείθουν ότι ο κατηγορούμενος δεν ήταν σε θέση να εκτιμήσει τη σοβαρότητα της καταστάσεως.[…]

Ο δεύτερος επίτροπος Ν. Αβραάμ υποστήριξε στην δική του αγόρευση:

«[…]Η παράβαση της εντολής έγινε ασφαλώς. Το ζήτημα της αυτοβουλίας είναι ζήτημα που συζητήθηκε και στο εξωτερικό. Ως προς το περιεχόμενο της διαταγής δεν μπορεί να γεννηθεί αμφιβολία, ότι αυτή περιείχε όλα τα στοιχεία και για την εκτέλεση ακόμη, όπως βεβαίωσε ο μάρτυς συνταγματάρχης Σαρηγιάννης. Εκείνο που θα συζητήσει η υπεράσπιση είναι, αν στην αναφορά που έστειλε ο κατηγορούμενος υπάρχει άρνηση. Αυτές καθεαυτές οι φράσεις της αναφοράς απαρτίζουν τα στοιχεία της αρνήσεως. Αλλά εκτός αυτής, υπάρχει και έμπρακτη εκδήλωση της αρνήσεως, διότι αναφέρεται σ' αυτήν ότι άρχισε μετακίνηση των μεταγωγικών.[…]Ο δόλος υπάρχει από τη στιγμή που διατυπώνεται η άρνηση, κατά τους διασημότερους συγγραφείς. Στη στάση αυτή του κατηγορουμένου κατά του αρχιστρατήγου συνέβαλε βεβαίως και η πριγκιπική του ιδιότητα. Διότι, όπως βεβαίωσε και ο αρχιστράτηγος Παπούλας, κανείς άλλος σωματάρχης δεν προέβη σε παρόμοια απείθεια. […] Ζητώ την τιμωρία του πρίγκιπα. Η τιμωρία του θα χρησιμεύσει ως δίδαγμα για τους επερχόμενους και ως κύρος της αρχής της ισότητας, επί της οποίας εδράζεται η δικαιοσύνη, ώστε να ισχύσει και σε εκείνους που νόμισαν ότι, έχοντας στη φλέβα τους το γαλάζιο αίμα, έχουν και το δικαίωμα να παραβιάζουν και να περιφρονούν γενικότερα.

Η υπεράσπιση:
Ο γνωστός τότε ποινικολόγος Δ. Δαμασκηνός τόνισε στην υπεράσπισή του ότι αντί επαίνου για τη στάση του στη συγκεκριμένη περίπτωση, σύρθηκε στο εδώλιο του κατηγορουμένου. Φυσικά ζήτησε την αθώωση του.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : "............Καί ενταύθα έρχεται μοιραίως τό ερώτημα: καί επετρέπετο νά στερήται ο Ελληνικός Στρατός επαρκούς καί ισχυρού οπλισμού, αφού οι μεγάλοι Σύμμαχοι μεθ' ων συνεπολέμησεν είχον ειρηνεύση πρό πολλού, ηδύναντο δέ οι Σύμμαχοι να τόν εφοδιάσωσι πλουσιοπαρόχως, ου μόνον εκ του ιδικού των αφθόνου καί αχρήστου πλέον περισσεύματος, αλλά καί εκ των απείρων λαφύρων, άτινα απεκόμισαν εκ των Γερμανών, των Αυστριακών, παρ'ών η Ελλάς εδικαιούτο νά λάβη μερίδιον ανάλογον των εν τω Μακεδονικώ μετώπω θυσιών της........." Ξενοφώντος Στρατηγού


Παραλειπόμενα


Σε τρισέλιδο τηλεγράφημά του προς το υπουργείο Εξωτερικών ο Ε. Βενιζέλος συνιστά επί λέξει τα εξής: 

«[…] δίκη πρίγκηπος Ανδρέου εάν δεν εγκαταλειφθεί πρέπει να περατωθεί εντός 48 ωρών ει δυνατόν, η δε ποινή εάν επιβληθή να μην υπερβή στρατιωτική καθαίρεσιν και ισόβιον υπερορίαν, αποφευγομένης επιμελώς πανηγυρικής καθαιρέσεως και εν γένει περιοριζομένης καθαιρέσως εις την δι’ αποφάσεως επιβολής αυτής».

Η καταδίκη


Ο πρόεδρος του δικαστηρίου στρατηγός Ν. Βλαχόπουλος, απάγγειλε την απόφαση του δικαστηρίου απόντος του κατηγορουμένου:
"Επειδή εκ της διεξαχθείσης αποδεικτικής διαδικασίας απεδείχθη ότι ο κατηγορούμενος βασιλόπαις Ανδρέας εξετέλεσε την εις αυτόν αποδιδομένην πράξιν, ήτοι... επειδή εκ πασών των περιστάσεων προκύπτει σαφώς και α-νενδοιάστως ότι ο κατηγορούμενος κατά την εκτέλεσιν της πράξεως δεν είχε μεν εντελώς αποκεκλεισμένην του λογικού του την ενάργειαν εις τοιούτον όμως βαθμόν ουσιωδώς ηλαττωμένην ώστε να μη δικαιολογήται η πλήρης και τελεία των υπό του νόμου οριζομένων ποινών εφαρμογή, λόγω της τελείας απειρίας του περί την διοίκησιν ανωτέρων μονάδων και των άλλων συνθηκών υφ' ας ευρέθη.[…] Δια ταύτα κηρύσσει παμψηφεί ένοχον τον κατήγορουμενον βασιλόπαιδα Ανδρέαν, αντιστράτηγον. Καταδικάζει αυτόν παμψηφεί εις ισόβιον υπερορίαν και έκπτωσιν του βαθμού του, επιβάλλει δε αυτώ τα έξοδα και τέλη και δια προσωπικής κρατήσεως"




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Αριστείδης Στεργιάδης είχε εγκατασταθεί  αρχικά στο Μόντε Κάρλο εκεί πήγαν και τον βασιλόπαιδα Ανδρέα.


Η φυγή του Ανδρέα


Μετά από την απόφαση του δικαστηρίου ο Πάγκαλος (!) πήγε στο σπίτι του αντιστράτηγου Πάλλη, στο οποίο διέμενε ο Ανδρέας, και αφού παρέλαβε τον πρίγκιπα, την σύζυγο του και μέλη της ακολουθίας του, τους μετέφερε στο Φάληρο. Εκεί βρισκόταν το βρετανικό αντιτορπιλικό «Καλυψώ» επί του οποίου βρισκόταν ο Άγγλος πλοίαρχος Τ. Τάλμποτ. Το "Καλυψώ" σταμάτησε στην Κέρκυρα για να παραλάβει τα παιδιά του πρίγκιπα και στην στη συνέχεια το αγγλικό αντιτορπιλικό άφησε τους πρίγκιπες στο Πρίντιζι. Από εκεί έφθασαν σιδηροδρομικώς στο Παρίσι και τελικά ύστερα από δύο ημέρες έφυγαν για το Λονδίνο. 

Η Αγγλία που είχε διακόψει διπλωματικές σχέσεις με την Ελλάδα εξ αιτίας της δίκης των πολιτικών, με συνεχείς και έντονες πιεστικές επεμβάσεις, είχε υποσχεθεί έκτακτη οικονομική βοήθεια για την περίθαλψη των προσφύγων, σε επικείμενη θετική εξέλιξη της δίκης του Ανδρέα. (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ. 20 σελ. 246).

Ο Άγγλος πλοίαρχος Τζέραλντ Τάλμποτ που είχε υπηρετήσει σαν ναυτικός ακόλουθος της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα, κάνει ξανά την εμφάνισή του στην Ελλάδα, επί δικτατορίας Θ. Πάγκαλου, το 1925, όταν εμφανίζεται ως ο μεγαλοϊδιοκτήτης της περιβόητης εταιρείας Πάουερ, προκατόχου της ΔΕΗ.





Τα μετέπειτα της εξορίας


Ανεξάρτητα από την εξέλιξη της προσωπικής του ζωής, ο Ανδρέας έζησε μόνος του στο Μόντε Κάρλο. Η επιλογή της πόλης ίσως να μην είναι τυχαία, μιας και στην ίδια πόλη έζησε και ένα άλλο πρόσωπο που συνδέθηκε με την Μικρασιατική Καταστροφή και μάλιστα με την καταστροφή της Σμύρνης. Ο Αριστείδης Στεργιάδης.

Και οι δύο, άλλος πολύ άλλος λιγότερο ήταν συνταυτισμένοι με τις τραγικές ώρες του 1922. Και τους δυο, οι Άγγλοι φρόντισαν να διαφυλάξουν και να προστατεύσουν, μεταφέροντάς τους σε ασφαλές καταφύγιο μακριά από την Ελλάδα.

Κατά την διάρκεια της κατοχής, οι Γερμανοί βολιδοσκόπησαν τον Ανδρέα, ώστε να τον στέψουν βασιλέα της Ελλάδος, αλλά εκείνος δεν ανταποκρίθηκε.

Πέθανε από καρδιακό νόσημα τον Δεκέμβριο του 1944.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Π. Καρολίδη τ. 20 
 «Τα πενήντα χρόνια της ζωής μου» Πρίγκιπας Νικόλας
Περιοδικό Λαβύρινθος τ. 2 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ

Στο βιβλίο της της Ιζαμπέλλας Παλάσκα αναφέρεται μια άγνωστη και εκπληκτική εξιστόρηση προσπάθειας του Θ Πάγκαλου να δει τον Μουσολίνι, ο ο...