ΥΠΟΘΕΣΗ ΝΙΚΟΛΣΟΝ

Η 4η Ιανουαρίου 1885 ήταν μια ηλιόλουστη μέρα των Αλκυονίδων, που έκανε αρκετούς Αθηναίους να βγουν περίπατο. Το ίδιο έκανε κι ο 36χρονος κομψός και νεοδιορισθείς επιτετραμμένος της Αγγλίας στην Αθήνα Άρθουρ Νίκολσον με την πανέμορφη σύζυγό του.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Στολές της χωροφυλακής.

Ο Νίκολσον, που  γεννήθηκε το 1849 κι υπηρέτησε στην Αθήνα  από το 1884 και για δύο χρόνια, διάλεξε να κάνει τον περίπατό του στον νεοδενδροφυτεμένο περιφερειακό δρόμο του Λυκαβηττού. Όμως από ένα σημείο και μετά, η διέλευση απαγορευόταν επειδή υπήρχε στην κορυφή του λόφου  στρατιωτική φρουρά και Πολυβολείο.

Ο ενωμοτάρχης Λουκάς Καλπούζος  που φρουρούσε την περιοχή, συνέστησε  στον Νίκολσον  ότι δεν μπορεί να προχωρήσει αλλά εκείνος αρνήθηκε. Τότε ο ενωμοτάρχης επεχείρησε να τον διώξει κάπως άκομψα και χειροδίκησε μαζί του.

Υπάρχει ένας ανεξακρίβωτος διάλογος που έχει ως εξής:

«Κύριε χωροφύλαξ, δεν ημπορείτε να  συμπεριφέρεστε βαναύσως εις έναν διπλωμάτην!»

«Δεν ξέρω ουρέ τι λες. Απ’ εδώ κι απάν’ δεν περνάς…»

«Θα περάσω! Δεν έχετε το δικαίωμα να μου το απαγορεύσετε !»

«Δεν περνάς σου λέω ουρέ ζαγάρ’ !..»

Ο Νίκολσον επικαλέστηκε τότε την διπλωματική του ιδιότητα λέγοντας αυστηρά:

«Είμαι διπλωμάτης  και απαιτώ να μ’ αφήσετε να περάσω !»

«Χαρτί απ’ τον φρούραρχο εχς; Όχι ! Ε, δεν περνάς ! Άντε πάγαινε… Πάρτ’ την τσούπρα σ’ και δρόμο !...»

Η επιμονή του Νίκολσον, εκνεύρισε τον ενωμοτάρχη, που του έδωσε ένα χαστούκι αλλά και βουρδουλιές, μία εκ των οποίων δέχτηκε και η σύζυγος του !

Στις αρχές της δεκαετίας του 1880, η δύναμη της Χωροφυλακής έφτανε τους δύο λόχους, δηλαδή, κάτι λιγότερο από 400 άνδρες σε μια πόλη με πληθυσμό 60 χιλιάδες ψυχές.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Άρθουρ Νίκολσον.

Αυτό μικρό σώμα αποκατάστασης τάξης θέλησε η κραταιά Βρετανία να ταπεινώσει και….

Ο Νίκολσον   θεώρησε τον εαυτό του προσβληθέντα και εξαγριωμένος μετέβη αμέσως στην πρεσβεία του και ανέφερε το γεγονός στον πρεσβευτή. Το επεισόδιο προκάλεσε την άμεση αντίδραση των Άγγλων, αφού η οικογένεια του Νίκολσον είχε στενούς δεσμούς φιλίας με την αγγλική βασιλική οικογένεια.

 Παραβιάζοντας το διπλωματικό πρωτόκολλο δεν απευθύνθηκαν στο Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Κοντόσταυλο, αλλά πήγαν απ΄ ευθείας στο γραφείο του Πρωθυπουργού Χαρίλαου Τρικούπη ζητώντας την παραδειγματική τιμωρία του βιαιοπραγούντος χωροφύλακα.

Ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης όταν ενημερώθηκε έδειξε επιφυλακτική στάση, η οποία εξόργισε τον Άγγλο πρεσβευτή που απαίτησε και πέτυχε την αυστηρά τιμωρία του χωροφύλακα αλλά και την ταπείνωση του Σώματος της Χωροφυλακής.

Ο Πρωθυπουργός εκδήλωσε την συμπάθεια του στον Νίκολσον και διαβεβαίωσε ότι θα τον ικανοποιούσε όσο πιο άμεσα μπορούσε. Μετά από άμεση σχετική υπηρεσιακή έρευνα που διατάχθηκε, βρέθηκε πως ο χωροφύλακας που πρωταγωνίστησε στο επεισόδιο ήταν ο Λουκάς Καλπούζος ο οποίος και συνελήφθη, καθώς αναγνωρίστηκε και από τον ίδιο τον Νίκολσον. 

Η κυβέρνηση καθυστέρησε μια ημέρα να απολύσει τον Καλπούζο(!), ενώ μέλη της υπό τον Τρικούπη μετέβησαν με καθυστέρηση στην οικία του Άγγλου διπλωμάτη για να εκφράσουν επισήμως την συμπάθεια τους(!) Θίχτηκε λοιπόν η αγγλική υπεροψία, δεν φτάνει αυτό όμως ο «κατηγορούμενος» χωροφύλακας «τόλμησε» να συντάξει και αυτός κατάθεση , πως δηλαδή είδε αυτός το περιστατικό, η κατάθεση αυτή αναιρούσε τα λεγόμενα του Νίκολσον, ο δε Τρικούπης σε επίσκεψη συμπαθείας προς τον Νίκολσον, ενεχείρησε μια μετάφραση της κατάθεσης του Καλπούζου που αναιρούσε πλήρως τα λεγόμενα του Νίκολσον, κίνηση που έθεσε  εμμέσως πλην σαφώς σε αμφιβολία τους ισχυρισμούς του διπλωμάτη. Αυτό ήταν οι Βρετανοί ζήτησαν την απόλυση του χωροφύλακα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Λυκαβηττός τον 19ο αιώνα.

Μία εβδομάδα μετά το επεισόδιο, ο ενωμοτάρχης Καλπούζος αποτάχθηκε από την Χωροφυλακή. Στην διαταγή απομπομπής που είχε συνταχθεί όμως από τον ίδιο τον Τρικούπη με την ιδιότητα του υπουργού στρατιωτικών, εμμέσως καταλογιζόταν μέρος της ευθύνης για το ατυχές συμβάν και στον Νίκολσον.

Ο αλαζόνας Νίκολσον όταν είδε ότι του καταλόγιζαν και σε αυτόν ευθύνη απείλησε την Ελληνική Κυβέρνηση ότι η Αγγλία θα ησχολείτο με το θέμα δυναμικά (από την σωζώμενη αλληλογραφία του Foreign Office δεν προκύπτει κάτι τέτοιο) και χαρακτήρισε το παράπτωμα Καλπούζου ως “εναργές έγκλημα”.

Έτσι ο Νίκολσον ενισχυμένος από τις παροτρύνσεις διπλωματών άλλων Χωρών, ζήτησε για ικανοποίηση την παρουσία ολόκληρου του σώματος Χωροφυλακής “παρατεταγμένου εν μεγάλη στολή” στην Πλατεία Συντάγματος όπου θα παρουσίαζε όπλα και θα παιάνιζε τον Αγγλικό Εθνικό ύμνο ενώπιον του. Ο Τρικούπης, παρά το γεγονός πως ο Καλπούζος είχε ήδη απολυθεί, έσπευσε να ικανοποιήσει τις ορέξεις του Άγγλου επιτετραμένου και στις 7 Ιανουαρίου δύο ενωμοτίες πεζών και έφιππων χωροφυλάκων υπό τον διοικητή τους ταγματάρχη Στεφάνου έλαβαν μέρος στην πρωτοφανή αυτή τελετή που αποτέλεσε τον μεγαλύτερο εξευτελισμό της Ελληνικής Χωροφυλακής στην σύγχρονη Ιστορία της.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ερμού - Σύνταγμα το 1885.

Ο Τρικούπης στο κοινοβούλιο έσπευσε να χαρακτηρίσει την χορηγηθείσα ικανοποίηση ως “υπερβολική” για την περίπτωση και ζήτησε να σταματήσει η σχετική συζήτηση καθώς βλάπτονταν τα εθνικά συμφέροντα, ενώ οι διαθέσεις της κοινής γνώμης και του Τύπου παλινδρομούσαν ανάμεσα στην συγκρατημένη δυσαρέσκεια και την ασυγκράτητη έκρηξη οργής. Πολλοί δημοσιογράφοι απέδωσαν την συμπεριφορά του Νίκολσον στην παλαιότερη διπλωματική του θητεία στην Κωνσταντινούπολη όπου απολάμβανε ιδιαίτερα προνόμια αλλά και στον έκδηλο μισελληνισμό του, ενώ όλες οι εφημερίδες της αντιπολίτευσης μίλησαν για δουλική συμπεριφορά, εθνικό εξευτελισμό, “αγγλοκρατία”, “προσβολή της τιμής του Έλληνα” και ότι τέτοια παροχή ικανοποίησης “αρμόζει μόνο παρά των Ζουλού η των Κάφρων η των Αράβων”.

Επί της ουσίας το επεισόδιο δείχνει τον βαθμό εξάρτησης και αδυναμίας του Ελληνικού Κράτους εκείνη την εποχή, αδυναμία που στην συγκεκριμένη περίπτωση το κατέστησε παίγνιο στα χέρια ενός ασήμαντου Βρετανού διπλωματικού ακόλουθου.

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗΣ

Η ταπείνωση  και ο εξευτελισμός της Χωροφυλακής, προκάλεσε την οργή και την αγανάκτηση των Ελλήνων! Την επομένη συγκροτήθηκε στον ίδιο χώρο παλλαϊκό συλλαλητήριο και ο Χαρίλαος Τρικούπης που δεν υπολόγισε ότι τα πράγματα θα εξωθούντο στα άκρα, υπέκυψε στις αξιώσεις των διαδηλωτών και συνεκάλεσε αμέσως την Βουλή.

Στις 24/1/1885 εννιά βουλευτές του Τρικούπη αποχώρησαν από την κοινοβουλευτική του ομάδα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η κυβέρνηση του Χαρίλαου Τρικούπη καταρρέει, εξαιτίας του επεισοδίου Νίκολσον και της βαριάς φορολογίας.

Στην ψηφοφορία που έγινε  στις /2/1885 η κυβέρνηση Τρικούπη καταψηφίστηκε με 108 ψήφους (απουσίαζαν 12 μέλη της ομάδας Τρικούπη) κατά 104 υπέρ και 4 αποχές και παραιτήθηκε.

Ο βασιλιάς Γεώργιος Α έδωσε εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση ο Τρικούπης στις 11/2/1885 πήρε ψήφο εμπιστοσύνης 116 έναντι 112 ψήφους έτσι σε 6 μέρες απώλεσε και ξανά απέκτησε την εμπιστοσύνη της Βουλής. Η Βουλή  διαλύθηκε διαλύθηκε και προκηρύχτηκαν εκλογές για τις 7/4/1885 όπου νίκησε ο Θ Δελιγιάννης 170 έδρες έναντι 40 του Τρικούπη με σύνθημα των   Δηλιγιαννικών, « μαύρο στον Τρικούπη».

.

Για περίπου οκτώ χρόνια η Χωροφυλακή ήταν στα πρόθυρα της διάλυσης. Κανένας δεν δεχόταν να την υπηρετήσει, λόγω του δημόσιου εξευτελισμού της. Επακόλουθο αυτής της κατάστασης ήταν να ξεφυτρώσουν μικροεγκληματίες αλλά και πολυπληθείς συμμορίες που λυμαίνονταν τις γειτονιές της Αθήνας. Ο  Μπαϊρακτάρης ήλθε μετά …

ΠΗΓΗ

Συλλογικό Έργο, Ιστορία του ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών.

Φίλιππος Κάραμποτ, “το επεισόδιο Νίκολσον” από το συλλογικό έργο “ΟΧαρίλαος Τρικούπης και η εποχή του”, εκδόσεις Παπαζήση.

Γεώργιος Ασπρέας, πολιτική Ιστορία της νεώτερης Ελλάδος.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ  εκδόσεις ΔΟΜΗ τόμος 13 σελ 511