ΤΟ «ΡΩΣΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ» ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΡΩΣΙΑ (Правда Руськая, Pravda Rus'kaya )

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : "Russkaya Pravda" θα μπορούσε να μεταφραστεί και ως "ρωσική Αλήθεια» και «Ρωσική Δικαιοσύνη»  οι ερευνητές λένε ότι το τελευταίο είναι ίσως πιο ακριβές, αυτός ο πρώιμος νομικός κώδικας των Ρως του Κιέβου σε μεγάλο βαθμό στηρίχθηκε σε αυτό που θεωρήθηκε αληθινό ή δίκαιο κατά το χρόνο που γράφτηκε.

Ο νόμος στην αρχαία Ρωσία λεγόταν «πράβντα» ( Pravda), φυσικά η λέξη αυτή σημαίνει σήμερα αλήθεια, όταν μιλάμε για την αρχαία Ρωσία μιλάμε για τον 11^ο -12^ο αιώνα. Οι συλλογές των νόμων αυτών βρέθηκαν σε 100 αντίγραφα και ονομάζονται «Ρωσικό Δίκαιο», το πιο αρχαίο κείμενο είναι του 1280 μχ και γράφτηκε στο Νόβγκοροντ. Το αντίγραφο αυτό  είναι ένα ασήκωτο βιβλίο από περγαμηνή, τα υπόλοιπα αντίγραφα είναι πολύ νεώτερα και γράφτηκαν σε χαρτί.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αρχαία χώρα των Ρως, εκτεινόταν από τη λίμνη Λάντογκα ως το Νόβγκοροντ και πιο πέρα ως τα Ουράλια Όρη στα ανατολικά και ως το Κίεβο στα νότια δεν ήταν ομοιόμορφος ο γεωγραφικός προσδιορισμός του κράτους .

Το  «Ρωσικό Δίκαιο» χωρίζεται σε επίτομο και εκτεταμένο, το επίτομο περιέχει νόμους που εφαρμόστηκαν τον 11^ο αιώνα στην εποχή του Γιαροσλάβ του Συνετού  και των γιών του, το εκτεταμένο είναι μια νεώτερη διασκευή του επίτομου που εμφανίστηκε τον 12^ο αιώνα.

ΠΩΣ ΖΟΥΣΑΝ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΤΕ

            Η αρχαία Ρωσία ήταν μια απέραντη χώρα με πολλά δάση και έλη, μικρά χωριά από καλύβες (ίζμπες) και λίγες πόλεις που τα σπίτια ήταν κτισμένα από ξύλο, πέτρινα συναντούσες πολύ λίγα, την πέτρα την χρησιμοποιούσαν για να κτίσουν ναούς και τείχη.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αυτό είναι περίπου το κράτος της αρχαίας Ρωσίας τον 11ο αιώνα μχ.

            Από το «Ρωσικό Δίκαιο» μαθαίνουμε για τον τρόπο ζωής στην αρχαία Ρωσία. Οι άνθρωποι ασχολούντο με την γεωργία, τα δε χωράφια τους τα καλλιεργούσαν με αλέτρι και σβάρνα, έσπερναν σιτάρι, σίκαλη, βρώμη και κεχρί και φυσικά διατηρούσαν ζώα.

            Τα δάση και τα λιβάδια άνηκαν στους πρίγκιπες και τους βογιάρους, οι οποίοι εξουσίαζαν τον λαό. Οι πρίγκιπες έκαναν μεταξύ τους ατελείωτους πολέμους  και στην περίοδο της ειρήνης ασχολούντο με το κυνήγι. Αυτοί συγκροτούσαν τα δικαστήρια και επέβαλαν τιμωρίες.  Γύρω από αυτή την ομάδα των ευγενών βρισκόντουσαν αυλικοί  και στρατιώτες. Οι στρατιώτες μάλιστα της φρουράς του πρίγκιπα του Κίεβου δεν ήθελαν αν τρώνε με ξύλινα  κουτάλια και ζήτησαν ασημένια, ο πρίγκιπας πραγματοποίησε την επιθυμία τους με το σκεπτικό ότι «Με ασήμι και χρυσάφι δε θα βρω πιστούς φρουρούς, ενώ με πιστούς φρουρούς θα βρω ασήμι και χρυσάφι». Βασική θέση είχε ο «σταυλάρχης», τα άλογα των ευγενών ήταν το βασικό εργαλείο μετακίνησης και διεξαγωγής πολέμων.

            Οι γεωργοί (σμέρντι) ήταν φτωχοί άνθρωποι που δούλευαν στην γη των ευγενών, στους γεωργούς ο πρίγκιπας είχε δικαίωμα στην περιουσία τους μετά τον θάνατό τους, αν δεν άφηνε γιους κληρονόμους, αν άφηνε ο γεωργός ανύπανδρη κόρη αυτή δικαιούταν μικρό μέρος της πατρικής περιουσίας, αυτό βέβαια δεν συνέβαινε με την περιουσία του βογιάρου, του στρατιώτη και πολύ περισσότερο του πρίγκιπα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Στο Vitoslavitsy  - βρίσκεται στην όχθη της λίμνης Myachino - που είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μουσεία της ρωσικής λαϊκής αρχιτεκτονικής ξύλινων κατασκευών,   δεν απέχει πολύ από το Νόβγκοροντ. Το  μουσείο πήρε το όνομά του από  το χωριό, που βρίσκεται εδώ από τον 12-17ος αι.

            Μια άλλη κατηγορία ανθρώπων που περιγράφει το «Ρωσικό Δίκαιο» είναι αυτή του «ενοικιαστού», αυτός δεν έχει δική του περιουσία καλλιεργεί αποκλειστικά την γη του κυρίου του, σε περίπτωση που ο «ενοικιαστής» σπάσει εργαλεία είναι υποχρεωμένος να πληρώσει την αξία τους στον κύριο, ομοίως αποζημιώνει τον κύριο αν ένα ζώο ψοφήσει ή χαθεί. Αν ο «ενοικιαστής» φύγει από τον κύριό του, όταν επιστρέψει γίνεται δούλος, χωρίς κανένα δικαίωμα. Υπάρχουν τώρα εδώ κάποιες υποσημειώσεις ότι δηλαδή ο «ενοικιαστής» δεν μετατρέπεται σε δούλο  όταν φύγει για να παραπονεθεί στον πρίγκιπα και ότι ο κύριος ενώ μπορεί να χτυπά τον «ενοικιαστή» στην ώρα της δουλείας δεν μπορεί να τον χτυπά λόγω μέθης αλλά αυτά είναι διάτρητα  υπέρ του κυρίου και προφανώς ανεφάρμοστα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Περιτειχισμένη πόλη της αρχαίας Ρωσίας.

            Η θέση των δούλων (χολόπ) ήταν ακόμα χειρότερη, δούλοι γινόντουσαν τα παιδιά των δούλων, οι χρεωμένοι ελεύθεροι πουλούσαν τον εαυτό τους για δούλο, δούλος γινόταν ο υπεύθυνος της διεύθυνσης των κτημάτων του πρίγκιπα και των βογιάρων, η δραπέτευση του δούλου είχε φοβερές συνέπειες όχι μόνο για τον δούλο αλλά και γι αυτόν που θα του δείξει τον δρόμο μετά την δραπέτευση του.

            Οι έμποροι ήταν μια κατηγορία που ήταν αξιοσέβαστη στην αρχαία Ρωσία και για αυτούς τους πολίτες έχει αφιερώσει ειδικά κεφάλαια το  «Ρωσικό Δίκαιο».

ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ «ΡΩΣΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ»

Μεγάλο πρόστιμο προβλεπόταν για την κλοπή αγελάδας, χοίρου, προβάτου και ακόμα μεγαλύτερο για κλοπή αλόγου.

Πρόστιμο προβλεπόταν η κλοπή από ξένη παγίδα κύκνου, γερανού και πάπιας, πολύ μεγάλο ήταν το πρόστιμο για κλοπή από την παγίδα γερακιού (που φυσικά ήταν ο τρόπος αυτός αποκλειστικό προνόμιο για τους πρίγκιπες και τους βογιάρους.

Πρόστιμο προβλεπόταν για κλοπή κάστορα και την καταστροφή ξένων κυψελών με άγριες μέλισσες.

Όλα τα πρόστιμα που επέβαλαν οι ευγενείς πήγαιναν στα ταμεία των ευγενών.

Για την δολοφονία πχ δούλου του αμέσου περιβάλλοντος  πρίγκιπα πρόβλεπε πρόστιμο 80 δεκάρες (10 καπίκια η μια δεκάρα), ενώ για δολοφονία χωρικού ή δούλου των κτημάτων το πρόστιμο ήταν 5 δεκάρες.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ρώσος χωρικός που φεύγει,  έργο του Sergei V. Ivano.

Στις εμπορικές διαφορές πχ αν ένας έμπορος έδινε εμπόρευμα προς φύλαξη και μετά αρνιόντουσαν να του το επιστρέψουν, ο φύλακας υποχρεωνόταν να ορκιστεί (ρότα) στην εκκλησία ότι δηλαδή δεν πήρε το εμπόρευμα! Σε περιπτώσεις καταστροφής του εμπόρου η περιουσία του έβγαινε σε πλειστηριασμό και ο πρώτος που έπαιρνε τα χρήματά του ήταν ο πρίγκιπας και μετά όλοι οι άλλοι, σε περιπτώσεις καταστροφής από πυρκαγιά λόγω πολέμου, ή λεηλασίες κλπ ο έμπορος έπαιρνε προθεσμία για την πληρωμή αλλά αν ο έμπορος «εν τη ανοησία του» όπως γράφει το «Ρωσικό Δίκαιο» πουλούσε ξένο εμπόρευμα ή το έχανε δίνοντάς το σαν ενέχυρο στην περίπτωση αυτή ο έμπορος πωλείτο σαν δούλος.

Στις ποινικές (ουγκολοφτσίνα) υποθέσεις (δολοφονίες, κλοπές κλπ) δίνεται μεγάλη σημασία, ανάλογα με την μορφή του εγκλήματος συγκαλούταν δικαστήριο  «θεία δίκη» και εδώ συνέβαιναν πράγματα σκληρά και άδικα πχ ο κατηγορούμενος υποχρεωνόταν να πιάσει πυρακτωμένο σίδερο και ύστερα, ανάλογα με τον βαθμό του εγκαύματος, έκριναν αν πρέπει να τον αθωώσουν ή να τον καταδικάσουν. Μεγάλη σημασία βέβαια είχαν οι καταθέσεις των μαρτύρων.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η "Russkaya Pravda" είναι ένα σύνολο νόμων της φεουδαρχικής Ρωσίας.

Το «Ρωσικό Δίκαιο» αναφέρει με ποιο τρόπο γινόταν η διανομή της κληρονομιάς, πως ανακαλυπτόταν οι κλέφτες, τι τόκο πρέπει να πληρώνει κανείς για δανεικά κλπ.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η Russkaya Pravda υπάρχει  σε τρεις εκδόσεις: η έκδοση Short (Kratkaya), που είναι η παλαιότερη από όλες.  Η μεγάλη έκδοση (Prostrannaya), που είναι  η πιο ολοκληρωμένη.  Και η Συνοπτική Έκδοση (Sokrashchennaya), που είναι η  πιο αμφιλεγόμενη.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ τόμος 7 εκδόσεις ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΡΣΟΣΔ Μόσχα 1961