1910 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ (ολόκληρο)

Η ΑΦΙΞΗ

            Ο Ε Βενιζέλος ήρθε στον Πειραιά 29/12/1909  με το ατμόπλοιο «Σιγκαπούρη» συνοδευόμενος από τον πολιτευτή Κων. Μάνο  και την επόμενη συναντήθηκε με τα μέλη της Διοικούσας Επιτροπής του ΣΣ.

 

            Ο Ζορμπάς είπε ότι ο Ε Βενιζέλος υποστήριξε την άποψη: 

«Πως οι αξιωματικοί δεν έπρεπε από την αρχή να εμπιστευτούν την εκτέλεση του προγράμματος τους στους υπαιτίους της κατάστασης, αλλά επιβάλλοντας ουσιαστικά δικτατορία να διοικήσουν , για προκαθορισμένο χρονικό διάστημα την χώρα με διατάγματα».

            Πιο συγκεκριμένα είπε μεταξύ των άλλων:

 «Εάν ο Βασιλεύς διεφώνει, δεν είχε παρά να παραιτηθη. Και αν δεν ήθελε να το πράξη, θα ήτο εύκολον να εξαναγκασθή να απέλθη και να εκλέξωμεν άλλον, χωρίς τούτο να παρουσιάση κανένa  κίνδυνον εσωτερικής διαταραχής ή εξωτερικής επεμβάσεως ως κακώς εφοβήθητε, διότι πάντες αποδέχονται τα τετελεσμένα γεγονότα.».

Και πάρα κάτω  λέει:

«Αν δεν είναι αρεστός ο διάδοχος δυνάμεθα να ανκηρύξωμεν Βασιλέα τον επίδοξον Διάδοχον ή τον αδελφό του, εάν κρίνωμεν τούτο καλλίτερον και να θέσωμεν αυτόν υπό κηδεμονίαν πεπειραμένων ανδρών».

            Αρνήθηκε όμως να εφαρμόσει την πρότασή του ο ίδιος θεωρώντας την περίσταση ακατάλληλο. Αρνούμενος ακόμα και την θέση του πρωθυπουργού «Είναι εντελώς ασύμφορον και δια την χώραν και δι αυτόν τον ίδιον ν αναλάβει την κυβέρνησιν, διότι είναι ξένος και θα έχη αντιδράσεις σπουδαίας εκ μέρους των κομμάτων, θα έχη δε τοιαύτας και εκ μέρους του Βασιλέως διότι υπάρχει η ιδέα ότι είναι αντιδυναστικός».

            Κατά τον Ζορμπά πάντα ανέλαβε τον ρόλο του μεσολαβητή μεταξύ των πολιτικών και των στρατιωτικών.

            Οι αξιωματικοί πλέον εγκατέλειπαν την πολιτική σκηνή κάνοντας τον Κρητικό πολιτικό ιθύνοντα νου του ΣΣ.

 

ΠΡΩΤΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ

            Ο Βενιζέλος εξασφάλισε την συναίνεση Θεοτόκη και Ράλλη για την σύγκληση της Εθνοσυνέλευσης, πράγμα που επιβεβαιώθηκε και από το Συμβούλιο του Στέμματος της 16^ης Ιανουαρίου 1910.

            Στο Συμβούλιο του Στέμματος ήταν σύμφωνοι με τις απόψεις του Ε Βενιζέλου Θεοτόκης και Ράλλης και αντίθετοι Μαυρομιχάλης, Ζαίμης και Ρώμας.

            Η όλη συζήτηση κυρίως έλαβε μορφή αντιπαράθεσης για το άρθρο 107 του Συντάγματος, που έθετε διαδικαστική προϋπόθεση της αναθεωρήσεως τη λήψη της σχετικής απόφασης σε δύο συνεχείς βουλευτικές περιόδους με αυξημένη πλειοψηφία.

            Ο Βασιλιάς συντάχτηκε με την άποψη Ε Βενιζέλου και ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης υπέβαλε την παραίτησή του στις 17/1/1910.

            Στην κυβέρνηση Στεφάνου Δραγούμη το Υπουργείο οικονομικών ανέλαβε ο Δραγούμης, Καλλέργης των Εξωτερικών Θ Πετμεζάς των  Εσωτερικών (στην συνέχεια αντικατεστάθηκε από τον Ε Μαυρομάτη), το Δικαιοσύνης ο Γ Φικιώρη (συγγενής του Ιωαννη μέλους της ΔΕ του ΣΣ), το Εκκλησιαστικών και Δημ Εκπαιδεύσεως ο Α Παναγιωτόπουλος, το Στρατιωτικών ο Ν Ζορμπάς, το Ναυτικών ο αντιπλοίαρχος Α Μιούλης, η και νοτομία είναι η ύπαρξη 8^ο Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Γεωργίας με τον Αλ Παπαναστασίου (πρόεδρο της Κοινωνικής Εταιρείας).

            Αυτή  η κυβέρνηση που επιτέλους είχε μια κάποια επαναστατική μορφή, ψήφισε σειρά από νομοθετήματα. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι στην περίοδο αυτή ο στρατός συγκρούστηκε με τους αγρότες στο Κιλελέρ, ο ΣΣ απέδωσε τον χειρισμό της καταστολής αποκλειστικά στην κυβέρνηση.

            Μετά τη σύγκληση της αναθεωρητικής Βουλής (17/3/1910) ο ΣΣ διαλύθηκε. Έτσι η επανάσταση αυτή κράτησε επτά μήνες στο διάστημα αυτό ο λαός στήριξε τον ΣΣ.

            Ο G Herring παρατηρεί τον «αστικό» χαρακτήρα του Κινήματος.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ο Στέφανος Δραγούμης πεθερός του Παύλου Μελά σχημάτησε κυβέρνηση από τον Ιανουάριο μέχρι τον Οκτώβριο του 1910.

ΤΟ ΤΕΧΝΑΣΜΑ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

            Στο συμβούλιο του στέμματος είδαμε ότι ο Γεώργιος τάχτηκε με τις απόψεις του Ε Βενιζέλου δεν σου προκαλεί αυτό κατάπληξη, πήγε κόντρα στις απόψεις του εκλεκτού του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη και συντάχθηκε με τις απόψεις του εχθρού του!!!!!!

            Ο Ε Βενιζέλος ήξερε ότι ο Γεώργιος δεν θα ρισκάριζε επ ουδενί τον θρόνο του και θα κατέβαλε οποιοδήποτε τίμημα ακόμα και το κεφάλι του φίλου και σωτήρα του Μαυρομιχάλη.

Στα παραπήγματα λοιπόν είπε στους ανήσυχους αξιωματικούς ότι ο Βασιλιάς θα καμπτόταν με μια απλή επίδειξη δύναμης από την πλευρά του ΣΣ.  

            Στις 17/1/1910 θα οργανωνόταν παρέλαση στην πλατεία των Παραπηγμάτων.

            Το πρωινό της Κυριακής 17/1/1910 και την στιγμή που ο Ζορμπάς επιθεωρούσε τα τιμητικά αγήματα υπό τις ζητωκραυγές των αξιωματικών, πέρασε ο Γεώργιος με το αυτοκίνητό του που κατέβαινε από το Τατόι  στα Ανάκτορα με συνέπεια η γραμμή πλεύσης του στο επίμαχο ζήτημα να αλλάξει άρδην.

            Αντιλαμβάνεσαι ότι επιλέχτηκε κατόπιν υποδείξεως του Βενιζέλου η ώρα της επιθεωρήσεως να συμπέση με την διέλευση του Γεωργίου, ο οποίος άκουσε τις ζητοκραυγές και έπιασε αμέσως το νόημα, ότι πέρα από την λαϊκή κυριαρχία υπήρχε και η άγραφη και μάλιστα ένοπλη!!!!!

            Έτσι στο δεύτερο συμβούλιο του στέμματος άλλαξε στάση, παρακάλεσε   Θεοτόκη και Ράλλη και έλαβε σαν εκδούλευση την βεβαίωση ότι θα συγκρατήσουν την εθνοσυνέλευση στα όρια της αναθεωρητικής Βουλής.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αύγουστος 1909, κίνημα στο Γουδί. Η φρούρηση των παρόδων των ανακτόρων του διαδόχου (Ιστορικό Αρχείο ΕΤΕ) ( Πηγή: Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΣΤΗΝ «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ» (ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ)).

            Έτσι ο Γεώργιος κατά την πάγια τακτική της δυναστείας του άδειασε τον ευεργέτη του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη!!!! Φυσικά έπαιξε και το σχετικό θέατρο προς τους συνομιλητές του, υπό το μειδίαμα του Ε Βενιζέλου, ότι πείστηκε υπέρ των απόψεων του Ε Βενιζέλου.

            Αλλά το μόνο πειστικό επιχείρημα ήταν οι ζητωκραυγές υπέρ του Ζορμπά αξιωματικών στην πλατεία των Παραπηγμάτων .

            Έτσι οι εκπρόσωποι των κομμάτων συμφώνησαν σε 3 άξονες:

Α) Να συγκληθεί η Βουλή για να μεθοδεύσει την αναθεώρηση άρθρων του Συντάγματος

Β) Να αντικατασταθεί η κυβέρνηση Κυριακούλη Μαυρομιχάλη από την Κυβέρνηση Στεφάνου Δραγούμη

Γ) Να διαλυθεί ο ΣΣ

            Στις 5/2/1910 ο Στέφανος Δραγούμης παρουσίασε τις κυβερνητικές προγραμματικές δηλώσεις του, ορίστηκε στο αξίωμα του προέδρου της β έκτακτης Βουλής ο Νικόλαος Τσαμαδός.

ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

            H κατάρτιση του προσχέδιου του συντάγματος προχώρησε με αρκετά προσκόμματα. Την προπαρασκευαστική αυτή εργασία ανέλαβε ο ΓΓ του Υπουργείου Δικαιοσύνης Νικόλαος Σαρίπολος που σύντομα ολοκλήρωσε την εργασία που του έδωσε η κυβέρνηση.

            Στις 12/2/1910 το προσχέδιο μελετήθηκε από ειδικά εξουσιοδοτημένες επιτροπές των πολιτικών κομμάτων και διαμορφώθηκε μια νέα δέσμη προτάσεων που προώθησε ο Δ Βοκοτόπουλος.

            Η πρόταση αναδιατυπώθηκε και στην τελική της εκδοχή υπογράφτηκε από 17 βουλευτές με σχετική πλειοψηφία, 3 Βουλευτές Κ Μαυρομιχάλης, Α Ευταξίαςκαι Θ Λυμπρίτης διατύπωσαν αντιρρήσεις, οι απόψεις τους αν και είχαν νομική βάση ξεπεράστηκαν.

            Έτσι 150 βουλευτές τάχτηκαν υπέρ της πρότασης 20 κατά .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Ελευθέριος Βενιζέλος θα κερδίσει τις εκλογές το 1910 , και θα πάρει  τις 300 από τις 364 έδρες της Βουλής.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΟΥΛΗ

            Στις 17/3/1910 ο Γεώργιος στο πλαίσιο της ειδικής συνεδρίασης του κοινοβουλίου, ανακοίνωσε το διάγγελμά του που επικύρωνε το σχετικό ψήφισμα της Βουλής και ανάγγελλε την σύγκληση της Αναθεωρητικής Βουλής.

            Η πανηγυρική επικύρωση από μέρους του Γεωργίου προώθησε με ευρηματικό τρόπο τη μετάβαση από την επαναστατική εκτροπή του 1909 στην καθιέρωση της δημοκρατικής νομιμότητας στην δημόσια ζωή.

ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ

            Τρεις μέρες στις 20/3/1910 ο ΣΣ επισημοποίησε με ανακοινωθέν τη διάλυση του.

            Δες τι γράφει σε κύριο άρθρο η εφημερίδα «ΧΡΟΝΟΣ» στις 17/3/1910 με τίτλο «ΤΕΡΜΑ» που ήταν το τελευταίο της σειράς «Ανάγκη Ειλικρινείας».

            Το κείμενο διερμήνευε ρεαλιστικά και τις απόψεις των αξιωματικών του ΣΣ .

«Σήμερον επί τέλους τερματίζεται ο αγών, τον οποίον , προ επτά μηνών ανέλαβε το ελληνικόν στράτευμα, ορμηθέν από την επιθυμίαν της ανορθώσεως των πραγματων της χώρας. Ο αγών ούτος ούτε σύντομος όσον εχρειάζετο ήτο ούτε καρποφόρος όσον ηλπίζετο……Είναι αληθές, ότι δια της λύσεως , η οποία επενοήθη προ δύο μηνών και η οποία αρχίζει να τίθεται εις εφαρμογήν την ημέραν ταύτην , τα πράγματα  του τόπου επανάγωσι την ηρεμίαν, την οποίαν απώλεσαν ….. Αλλ η Επανάστασις δεν εγεννήθη δια να καθησυχάση όσους ετάραξε….. Η επανάστασις εγεννήθη δια να τιμωρήσει δια να αποκόψη, δια να εκριζώση, δια μα εξοντώση, δια να αποκαθάρη και εξυγιάνη το έδαφος το οποίον εμόλυναν και εμίαναν πεντήκοντα ολοκλήρων ετών αμαρτήματα και κακουργίαι….. Η ιστορία θέλει κρίνει το έργον το οποίον περατούται σήμερον. Οσονδήποτε όμως αυστηρά και αν φανή προς τους εργάτας του κινήματος της 15^ης Αυγούστου είναι αδύνατον να μη συμπαθήση αυτούς και να μη σθγκλαύση μετ αυτών. …. Ας βαδίση ο Λαός τώρα τον δρόμον, ο οποίος δύναται να τον φέρη όπου ωνειροπόλησαν οι ηττημένοι στρατιώται της σήμερον.»

            Η κυβέρνηση Στεφάνου Δραγούμη σε ολιγόμηνο διάστημα της θητείας της πραγματοποίησε πραγματικά επαναστατικό έργο,  σε επίπεδο νομοθετικής προπαρασκευής ολοκλήρωσε τις πρωτοβουλίες του ΣΣ , εξυγίανε τα νομισματικά θέματα και προόθησε με ταχύτητα το πρόγραμμα Κυριακούλη Μαυρομιχάλη σχετικά με την εκπαίδευση των ενόπλων δυνάμεων και τον εξοπλισμό των.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Η σφραγίδα του Στρατιωτικού Συνδέσμου.

ΚΙΛΕΛΕΡ

            Κατά την διάρκεια της κυβέρνησης Στέφανου Δραγούμη, οργανώθηκε μεγάλης έκτασης κινητοποίηση στον χώρο της Θεσσαλία, που έλαβε επαναστατικό χαρακτήρα, με κορύφωση τα συλλαλητήρια στην Καρδίτσα και στην Λάρισα και ιδιαίτερα τα αιματηρά γεγονότα της 6^ης Μαρτίου 1910 στο σιδηροδρομικό σταθμό του Κιλελέρ.

            Εκεί λοιπόν μονάδες του στρατού πυροβόλησαν κατά των διαμαρτυρομένων ακτημόνων καλλιεργητών του Θεσσαλικού κάμπου.

            Η αιματηρή αυτή συμπλοκή απέδειξε στους αρμοδίους και τα πολιτικά κόμματα , ότι οποιαδήποτε νομοθετική ρύθμιση ήταν ανεπαρκής, αν δεν συνοδεύεται από οριστική επίλυση του αιτήματος της απαλλοτρίωσης της μεγάλης ιδιοκτησίας των τσιφλικιών.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Ανταπόκριση της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ για την εξέγερση των αγροτών στο Κιλελέρ

ΕΚΛΟΓΕΣ 8/8/1910

            Στις 8/8/1910 η κυβέρνηση Δραγούμη προχώρησε σε εκλογές, στις εκλογές πήραν μέρος πλήθος «νέοι άνδρες» και όλες οι ιδεολογικές τάσεις με νέους σχηματισμούς, περισσότεροι από 1.000 νέοι υποψήφιοι εμφανίστηκαν.

            Τα αποτελέσματα των εκλογών έδωσαν το παράδοξο φαινόμενο, ο αριθμός των ανεξαρτήτων βουλευτών να προσεγγίζει το σύνολο των εκπροσώπων των επισήμων κομμάτων.

            Πολλοί από τους ανεξάρτητους βουλευτές εμφορούντο από ριζικά αντίθετες πολιτικές ιδέες μεταξύ τους, προσανατολίζοντο όμως προς την παρουσία του Ε Βενιζέλου αναζητώντας τον μεταρρυθμιστή και εκφραστή  των λαϊκών προσδοκιών.

            Ο Ε Βενιζέλος κατέβηκε σαν υποψήφιος της Αττικοβοιωτία, η κάθοδος του αυτή είχε λάβει μορφή σφυγμομέτρησης στον χώρο της Ελλαδικής δημόσιας ζωής. Ο παλιός πολιτικός κόσμος συσπειρώθηκε προκειμένου να αντιμετωπίσει την επερχόμενη Βενιζελική θύελλα.

            Έτσι με πρωτοβουλία του Δ Ράλλη και του Ν Λεβίδη τα δύο μεγάλα κόμματα συμφώνησαν να κατέβουν με κοινό ψηφοδέλτιο. Ενώ ο Κ Μαυρομιχάλης διατήρησε την αυτοτέλειά του, αλλά κατέβασε σε ορισμένες μόνο περιοχές υποψηφίους.

            Η αντιπαλότητα αυτή έλαβε μορφή ρήξης στην Αττικοβοιωτία που κατέβαινε ο Ε Βενιζέλος οι συνασπισθέντες παλαιοκομματικοί κατέβασαν τους κυριώτερους εκπροσώπους τους όπως Μ Κουμουνδούρος, Χ Πολωγεώργης και Α Μιχελιδάκης.

            Ο Ε Βενιζέλος παρά αυτή την θυελλώδη συνασπισμένη αντίδραση κατάφερε να εξασφαλίσει την πρώτη θέση με 32.765 ψήφους σε σύνολο 38.800 υπερσκελίζοντας τον πρωθυπουργό Σ Δραγούμη και τον Δ Ράλλη .

            Δες τι γράφει η εφημερίδα της Βιέννης «Νέος Ελεύθερος Τύπος» :

«Ένα όνομα που βαθμιαίως έχει εντυπωθεί στην μνήμη της Ευρώπης έγινεν από χθες άξιο μεγάλου ενδιαφέροντος….. έγιναν δημοψήφισμα υπέρ αυτού. ….. Προσδοκώνται μεγάλα  πράγματα, πλήρης μεταμόρφωσις και προορίζεται να διαδραματίσει ρόλον , που θα εγκαινιάση καινούργια εποχή στην ιστορία της χώρας….. Ο ανήρ ούτος τον οποίον η Ελλάς με τας χθεσινάς εκλογάς εψήφισε την υπέρτατην ταύτην εμπιστοσύνην, είναι ο Βενιζέλος. Ο οπλαρχηγός, ο άλλοτε Γαριβάλδης της Κρήτης, δύναται να γίνει ο οργανωτής της Ελλάδος. ….».

            Τα αποτελέσματα των εκλογών της 8/8/1910 θα μπορούσε να ανέδειξαν περίλαμπρα την τάση των εκλογέων για ριζική αναδιάταξη και ανανέωση. Οι παλαιοί κομματικοί σχηματισμοί κατάφεραν να κερδίσουν την πλειοψηφία της Βουλής εκλέγοντας 200 σε σύνολο 362.

            Ας δούμε όμως τι πήρε το κάθε κόμμα:

Πολιτικοί φίλοι του Θεοτόκη  94

Πολιτικοί φίλοι του Δ Ράλλη   64

Πολιτικοί φίλοι του Μαυρομιχάλη  34

Πολιτικοί φίλοι του Α Ζαίμη 13

Άρα οι παλαιοκομματικοί συσπείρωσαν το 65 % του εκλογικού σώματος.

            Ο μεγάλος αριθμός των ανεξαρτήτων βουλευτών προσέλαβε όπως είπαμε μεγάλες διαστάσεις.

            Στην Θεσσαλία οι αγροτικοί καταλαμβάνουν την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών.

            Στα πολυάνθρωπα  αστικά κέντρα  οι εκπρόσωποι των ριζοσπαστικών ιδεών κέρδισαν την μερίδα του λέοντος, ενώ μειοψηφήσαν στις αγροτικές περιοχές.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η Βουλή των Ελλήνων στις αρχές του αιώνα
(η σημερινή Παλιά Βουλή της οδού Σταδίου, όπου στεγάζεται το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο)

Η ΝΕΑ ΒΟΥΛΗ

            Την 1/9/1910  ο Γεώργιος κήρυξε επίσημα την έναρξη των εργασιών της νέας Βουλής.

            Από τις πρώτες συνεδριάσεις οι Αναθεωρητές ήρθαν σε σύγκρουση με τους υποστηρίζοντες τη Συντακτική.

            Αναθεωρητές ήταν οι Δ Ράλλης, Κ Μάνος, Κ Μαυρομιχάλης Χ Ευταξίας και οι οπαδοί τους που φώναζαν «Ζήτω η Πατρίς ! Ζήτω το Σύνταγμα ! Ζήτω η Συντακτική Συνέλευση!».

            Η σύγκρουση γενικεύτηκε και μεταφέρθηκε και στα θεωρεία  και τις θέσεις των ακροατών, τότε παρουσιάστηκε η συμβιβαστική πρόταση του Αποστόλου Αλεξανδρή που γίνηκε αποδεκτή με μικρή πλειοψηφία.

            Ο Αλεξανδρής είπε: «ΟΙ αιρετοί εκπρόσωποι του έθνους να δώσουν τον όρκο σύμφωνα με το άρθρο 64  του Συντάγματος, επιφυλασσόμενοι να συνεχίσουν την συζήτηση αναφορικά με τον χαρακτήρα της Βουλής Αναθεωρητικής ή Συντακτικής και εφ όσον η εθνική αντιπροσωπεία συγκροτηθεί σε σώμα».

            Από την αδυναμία της Βουλής να προσδιορίσει τον χαρακτήρα της, έγινε φανερό ότι μόνο ένα εμπνευσμένο και ισχυρό πολιτικά πρόσωπο θα μπορούσε να συγκαλέσει τις αντίθετες απόψεις και  να χαράξει μια ευρύτερη αποδεκτή για το Ελληνικό κράτος πορεία.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Γελιογραφία 1910. Εκλογικές ισορροπίες.

Η ΩΡΑ ΤΟΥ Ε ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

            Ο Βενιζέλος έμαθε την θριαμβευτική εκλογή του στην Λουκέρνη, και αμέσως μετά επέστρεψε στην Κρήτη. Εκεί παραιτήθηκε από την αρχηγία του κόμματος του και  την πρωθυπουργία της Κρήτης, παραδίδοντας το αξίωμα του στον Μαρή έναν από τους στενότερους συνεργάτες του.

            Εδώ λοιπόν πολυμελής ομάδα βουλευτών ήρθε και τον προσκάλεσε την Αθήνα, στις 4/9/1910 εγκατέλειψε τα Χανιά και έφτασε στον Πειραιά όπου έγινε θερμά δεκτός .

            Στις 5 Σεπτεμβρίου οι φίλοι του ετοίμασαν μεγάλη διαδήλωση που μίλησε από τον εξώστη της πλατείας Συντάγματος, βγάζοντας βαρυσήμαντο λόγο. Επισημαίνοντας τα βασικά σημεία του προγράμματός του, θέτοντας ανάγλυφα το ύφος που θα πολιτευόταν τα επόμενα 25 χρόνια.

            Εδώ έδωσε την αποφασιστικότητα του χαρακτήρα του, μια ομάδα ακροατών έριχνε το σύνθημα σύγκλησης συντακτικής εθνοσυνέλευσης και ο Ε Βενιζέλος απαντούσε με σθεναρή φωνή στον κόσμο την προσήλωση του στην Αναθεωρητική, δεν κολάκεψε το αυτί του ακροατηρίου του με ψέματα.

«Συντακτική» φώναζε ο λαός

«Αναθεωρητική» απαντούσε ο Βενιζέλος.

            Πρωτόγνωρα πράγματα για την Ελλάδα και ξαναέλεγε

«Επαναλαμβάνω Διπλής Αναθεωρητικής Βουλής!» και από κάτω το πλήθος φώναζε:

«Συντακτική»

«Είπα ! Αναθεωρητικής…».

            Αυτός ο σχετικά σύντομος και φορτισμένος διάλογος λαού και Βενιζέλου στην πρώτη κιόλας ημέρα έδειχνε ηγέτη με σθένος, όραμα στην πολιτική σκηνή της Ελλάδος.

            Οι φαυλοκράτες μέχρι τότε χάιδευαν τον λαό με ψέματα και μετά έκαναν ότι ήθελαν. Τώρα βλέπουμε ηγέτη που λέει αυτό που πιστεύει χωρίς ψέματα και λοβιτούρες.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

.           Ο Ε Βενιζέλος την 5^η Σεπτεμβρίου χάραξε τις γραμμές της πολιτικής του , έτσι:

            Θα συσπείρωνε όλες τις παραγωγικές τάξεις γύρω από ένα άξονα, να διατυπώσει ,μια περισσότερο προσαρμοστική δημοσιονομική πολιτική, επιβάλλοντας μια ισορροπία ανάμεσα στους εμμέσους και στους άμεσους φόρους, να θέσει μέτρα για την προστασία των αγροτών αλλά και για την αγροτική και δασική ασφάλεια, να τροποποιήσει την αστική, την εμπορική και την ποινική νομοθεσία,  να εξυγιάνει το σύστημα της αυτοδιοίκησης και να απομακρυνεί τον  διοικητικό μηχανισμό από τις επιρροές των κομμάτων, να αναδιαμορφώσει τον χώρο της παιδείας εφοδιάζοντας τον με έναν προσανατολισμό περισσότερο πρακτικό, να εκσυγχρονίσει τις ένοπλες δυνάμεις, καθιστώντας την αμυντική θωράκιση της χώρας αξιόμαχη και το κυριότερο να επιβάλει την πίστη στην εφαρμογή των νόμων.

            Εν τω μεταξύ η Βουλή στις 27/9/1910 εξέλεξε πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Εσλίν, άτομο που είχε δηλώσει ότι ήθελε να εκλεγεί πέρα από κομματικές επιρροές , γι αυτό είπε στους κομματικούς του φίλους να ψηφίσουν ελεύθερα .

            Δύο μέρες μετά την 29/9/1910 η κυβέρνηση Δραγούμη υπέβαλε παραίτηση (εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι η κυβέρνηση Δραγούμη ήταν μια καλή κυβέρνηση).

            Υποψηφιότητες για την δημιουργία κυβέρνησης πρόβαλαν τρεις του Βενιζέλου, Δραγούμη και Εσλίν, πιο πιθανή προβάλει η υποψηφιότητα Βενιζέλου, το ζήτημα ήταν πόσο συνέπιπτε το λαϊκό ρεύμα του Βενιζέλου με την θετική ανταπόκριση της Βουλής και του Γεωργίου, εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι ο Βενιζέλος ήταν ηγέτης μιας μικρής κοινοβουλευτικής ομάδας 15 Βουλευτών.

            Οι επαφές με τους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων κράτησαν μια βδομάδα, χωρίς αποτέλεσμα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Ο βασιλιάς Γεώργιος Α 

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΙ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

Είχε δρομολογηθεί μια μυστική συνάντηση Βενιζέλου Γεωργίου, που ετοιμαζόταν από την 1/10/1910 μεταξύ Αγγέλου Φωτίλα και  του γραμματέα των ανακτότων Διονυσίου Στεφάνου, η στάση του Βενιζέλου στην συγκέντρωση της 5^ης Σεπτεμβρίου προλείανε ουσιαστικά το έδαφος της προσέγγισης.

            Ο Γεώργιος διέβλεψε έγκαιρα τις ικανότητες του Βενιζέλου, όταν ο Σκολούδης του είπε ότι πρόκειται για ριζοσπάστη επαναστάτη πολιτικό, ο Γεώργιος είπε: «Μόνο ένας επαναστάτης μπορούσε να επιβληθεί στα ακραία στοιχεία αυτής της βαθειάς σοβούσης κρίσης» , εδώ θα πρέπει να εννοούσε και τον Διάδοχο Κωνσταντίνο.

            Ο Βενιζέλος στην πρώτη του συνάντηση με τον Γεώργιο προσπάθησε να πείσει τον Γεώργιο για την ορθότητα των απόψεών του, εδώ πρέπει  να επισημάνουμε ότι:  Ο Γεώργιος είχε μεγάλη πείρα από επαφές με Έλληνες πολιτικούς είχε γνωρίσει όλη την γκάμα των πολιτικών καλών και κακών, από τον Τρικούπη και τον Δεληγιάννη μέχρι πρόσφατα τον Μαυρομιχάλη και τον Ράλλη, εντυπωσιάστηκε με τον άνδρα και το αισθητήριο του λειτούργησε προς την σωστή κατεύθυνση, έτσι στις 2/10/1910 ανακοίνωσε ότι κατέληξε στην απόφαση να εγκρίνει το πρόγραμμα εξ ολοκλήρου του Κρητικού πολιτικού του «τιθεμένου επί κεφαλής του ειρηνικού ανορθωτικού αγώνος».

            Πρέπει να πούμε ότι ο Βενιζέλος δεν διέθετε κοινοβουλευτική πλειοψηφία , παρά μόνο την εμπιστοσύνη του ΣΣ και ο Γεώργιος είχε  στο χέρι τους φαυλοκράτες πολιτικούς.

            Βέβαια η διεφθαρμένη πολιτική νομενκλατούρα σκεφτόταν ότι με την πλειοψηφία που διέθεταν θα έχουν στο χέρι τον Ε Βενιζέλο και ταυτόχρονα θα φθειρόταν ο Κρης πολιτικός.

 

ΨΕΥΔΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΕΩΡΓΙΟ

            Από την πρώτη στιγμή οι φαύλοι πολιτευτές έθεσαν στην υπηρεσία τους το ψέμα, εις βάρος του Ε Βενιζέλου.

            Διοχέτευσαν πληροφορίες στον Γεώργιο ότι στην συγκέντρωση  της πλατείας Συντάγματος, τον διαβεβαιώσαν κατηγορηματικά ότι ο Βενιζέλος τον μέμφθηκε , ευτυχώς όμως ο Γεώργιος είχε μυαλό και διάβασε τον λόγο του και αντιλήφθηκε αμέσως τα κίνητρα των ανταγωνιστών του.

            Ο Κωνσταντίνος βεβαία έπεσε κατ επανάληψη θύμα  των ψευδών που εντέχνως του διοχέτευαν οι το σάπιο πολιτικό κατεστημένο, η αλήθεια είναι ότι η βλακεία ήταν μόνιμη κατάσταση για τον «κουμπάρο στρατηλάτη», εν αντιθέσει προς τον Γεώργιο.

            Ο Βενιζέλος προκειμένου να αποσοβήσει τις ενστάσεις της Κωνσταντινούπολης στην πρωθυπουργοποίηση του, έκανε δηλώσεις ότι προτιμά να δράσει πολικά στην Κρήτη παρά στην Ελλάδα.

            Ο Σουλτάνος προκειμένου να απαλαγεί από τον Βενιζέλο πολιτευόμενο στην Κρήτη σαν κύριο εκπρόσωπο του Κρητικού αλυτρωτισμού , προτίμησε να αφήσει την πρωθυπουργοποίηση του στην Ελλάδα.

            Βλέπεις πόσο μεγάλος πολιτικός ήταν ο Ε Βενιζέλος, έπαιζε κομπολόι και την ντόπια σαπίλα και την Σουλτανική Τουρκία και στο μέλλων θα καθοδηγήσει και την Βαλκανική και Ευρωπαϊκή διπλωματία προς όφελος της Ελλάδος.

            Μέχρι εδώ όλα πήγαιναν κατ ευχήν, και ο παράγοντας που βοηθούσε αυτή την ευνοϊκή πορεία ήταν η απομάκρυνση του Διαδόχου του ανόητου Κωνσταντίνου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Λάμπρος Κορομηλάς ( 1856 - 1923 ) υπήρξε διαπρεπής Έλληνας οικονομολόγος, πολιτικός και διπλωμάτης.Το 1910  όταν επανήλθε στην Ελλάδα παραιτήθηκε του διπλωματικού σώματος και αναμίχθηκε με την πολιτική όπου και αναδείχθηκε βουλευτής και ανέλαβε υπουργός Οικονομικών στη Κυβέρνηση Βενιζέλου. Εν όψει του επερχόμενου τότε βαλκανικού πολέμου κατάφερε στη διετία 1910-1912 να συγκεντρώσει σημαντικό αποθεματικό κεφάλαιο για τις ανάγκες του πολέμου, που παρόμοιο δεν υπήρξε ούτε είχε προβλεφθεί στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Σημειώνεται πως αυτά ακριβώς τα μέτρα αποτέλεσαν δίδαγμα και αργότερα αντιγραφή από τον Ιωάννη Μεταξά. 

ΠΡΩΤΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Ε ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

            Στις 6/10/1910 ορκίστηκε η πρώτη κυβέρνηση υπό τον Ε Βενιζέλο στην οποία ο ίδιος ανέλαβε τα υπουργεία Στρατιωτικών και Ναυτικών , οι λοιποί υπουργοί ήταν παλαιοί πολιτικοί άνδρες με εγνωσμένο κύρος, στο υπουργικό συμβούλιο δημιουργείτο πολιτική σύνεση και μετριοπάθεια. Αυτό ήταν κάτι πρωτόγνωρο για την πολιτική ζωή πριν την 15/8/1909.

Έτσι η κυβέρνηση περιλάμβανε:

Υπουργός Εσωτερικών Εμ Ρέπουλης

Υπουργός Οικονομικών Λαμπρος Κορομηλάς

Υπουργός Εκκλησιαστικών και Παιδείας Απ Αλεξανδρής

Υπουργός Δικαιοσύνης Νικ Δημητρακόπουλος

Υπουργός Εξωτερικών Ιω Γρυπάρης

            Στις 8/10/1910 ο Ε Βενιζέλος ανέπτυξε τις προγραμματικές του δηλώσεις στην Βουλή  και ο λόγος του ήταν υπέρ «ανορθώσεως» και μετά θα έπρεπε να ζήτηση ψήφο εμπιστοσύνης, πράγμα που δεν έκανε, διότι δεν ήθελε η πρώτη του κυβέρνηση στο Ελληνικό κράτος να ξεκινήσει στηριζόμενη σε ένα σώμα 180 Βουλευτών που προερχόταν από τα παλαιά κόμματα. Ο Βενιζέλος επέβλεπε ευθύς εξ αρχής στην διάλυση της Βουλής και αυτό αποτελούσε βασική στρατηγική του διότι η κατανομή των δυνάμεων δεν του επέτρεπε άνεση κινήσεων με μακροπρόθεσμη προοπτική.

            Οι παλαιοπολιτικοί (έρμαια του παλατιού) προσπάθησαν να δουν αν αυτό ήταν στις προθέσεις του Γεωργίου και αν οι κινήσεις αυτές του Βενιζέλου ήταν κατόπιν συνεννοήσεως του με τον Γεώργιο, έτσι προκάλεσαν συζητήσεις με αυτό το αντικείμενο, ο δε Βουλευτής Χ Πολωγεώργης του έκανε την πιο κάτω ερώτηση «Αν υποτεθεί πως η ανόρθωσης πέσει, θα πέσει μαζί της και ο Γεώργιος, ο οποίος έχει τεθεί επικεφαλής της ή θα πέσει η ανόρθωσης και αυτός θα παραμείνει ;» η ερώτηση αυτή ήταν ένα μήνυμα προς τον ανώτατο άρχοντα.

 

ΨΗΦΟΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ

           

            Στο σημείο αυτό με την ερώτηση που έκανε ο Χ Πολωγεώργης προς τον Βενιζέλο, ο τελευταίος άρπαξε την ευκαιρία και έθεσε ζήτημα ψήφου εμπιστοσύνης προς την κυβέρνησή του, μεγάλος αριθμός βουλευτών αποχώρησε από το περιστύλιο ώστε η συνέλευση να μην έχει την απαιτούμενη απαρτία. Αξιοποιώντας την περίπτωση αυτή υπέβαλε την παραίτησή του, έτσι με τον αριστοτεχνικό αυτό ελιγμό αποκάλυψε τις μεθοδεύσεις του παλιαοκομματισμού και άφησε εκτεθειμένους τους ηγέτες του στα μάτια του λαού.

            Οι εφημερίδες της εποχής παρουσιάζουν το γεγονός σαν ίντριγκα της φαυλοκρατίας που σκοπό είχε να ρίξει τον μόνο άνθρωπο που δεν πρόλαβε να ανακοινώσει καλά καλά το πρόγραμμά του.

            Βλέπεις από τις ενέργειες του Ε Βενιζέλου τι μέγιστος πολιτικός ήταν και τι τεράστιες ικανότητες είχε, στην συνέχεια θα έχεις την δυνατότητα να διαπιστώσεις και από άλλες  παρόμοιες κινήσεις του λόγου το αληθές.

            Οι εξελίξεις αυτές προκάλεσαν μεγάλο κύμα λαϊκής δυσαρέσκειας, οργανώθηκε μεγάλο συλλαλητήριο στην Ομόνοια, ενώ αυθόρμητοι υπερασπιστές έβγαζαν λόγο υπέρ του Ε Βενιζέλου και κατακεραύνωναν τους φαύλους, η διαδήλωση έδωσε ψήφισμα στα Ανάκτορα και στην συνέχεια ο κόσμος όδευσε προς το ξενοδοχείο που έμενε ο πρωθυπουργός, ο οποίος και απηύθυνε χαιρετισμό.

            Την επόμενη ο Γεώργιος δέχτηκε τον Βενιζέλο και του είπε ότι δεν είναι σύμφωνος με την ιδέα της παραίτησής του, διότι έλλειψη απαρτίας δεν σημαίνει και έλλειψη εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση.

            Ο Βενιζέλος υπεχώρησε στην επιμονή του Γεωργίου και επέστρεψε στην Βουλή, υπό τις επευφημίες των συγκεντρωμένων πολιτών, και τις αποδοκιμασίες των Μαυρομιχάλη, Θεοτόκη, Ράλλη, ταυτόχρονα έφτασαν καταιγισμός τηλεγραφημάτων των συλλαλητηρίων που οργανώθηκαν σε όλη την χώρα.

            Στις συνεδριάσεις της 10^ης και 11^ης Οκτωβρίου στην Βουλή πραγματοποιήθηκαν σφοδρές συζητήσεις για τον χαρακτήρα του σώματος, ο Βενιζέλος μιλούσε για Αναθεωρητική Βουλή και έθεσε θέμα εμπιστοσύνης, τώρα οι φαύλοι βουλευτές δεν τόλμησαν προ ενός Βενιζέλου να κάνουν άλλες εξυπναδούλες και όλοι σχεδόν τάχθηκαν υπέρ της κυβέρνησης Βενιζέλου 208 υπέρ σε σύνολο 266.

            Αλλά ο Βενιζέλος δεν θεώρησε ικανοποιητική την ψηφοφορία  και ο Γεώργιος προ της επιμονής του πρωθυπουργού και της έντονης λαϊκής πίεσης υιοθέτησε τη λύση των νέων εκλογών.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Ε Βενιζέλος στο μέσο μεταξύ Κρητών βουλευτών της Α Αναθεωρητικής Βουλής . Στις εκλογές του 1910 , ως υποψήφιος Αττικο-Βοιωτίας εξασφάλισε την πρώτη θέση με 32.765 ψήφους σε σύνολο 38.800.

ΕΚΛΟΓΕΣ 28^ης   ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1910

            Στις 12/10/1910 τοιχοκολλήθηκε στην πόρτα της βουλής το διάταγμα διάλυσης της Α Διπλής Αναθεωρητικής Βουλής και η  προκύρηξη νέων εκλογών της Β Διπλής Αναθεωρητικής Βουλής στις 28/11/1910, η κοινή γνώμη επιδοκίμασε την ενέργεια.

            Η ενέργεια των ανακτόρων έφερε σε αμηχανία τα παλαιά κόμματα, βλέποντας μεγάλη μερίδα των ψηφοφόρων τους να καλοκοιτάζει τον Ε Βενιζέλο, έτσι οι Θεοτόκης, Ράλλης και Μαυρομιχάλης καταγγέλλουν την πρόωρη διάλυση της Βουλής και απέχουν των εκλογών, αυτό απ ότι καταλαβαίνεις οφείλεται στην έλλειψη εναλλακτικών λύσεων.

            Τα παλαιά κόμματα από τις πρόσφατες εκλογές της 8^ης Αυγούστου συνειδητοποίησαν ότι οι λαϊκές διεργασίες, οδηγούσαν μακριά από τις απόψεις τους τον λαό. και προσέγγιζαν στον Βενιζέλο. Υπό το φάσμα αυτών των εξελίξεων οι παλαιοί πολιτικοί αποφάσισαν την τακτική της αποχής, οι ηγεσίες αυτές είχαν αποθέσει όλες τις ελπίδες τους στην φθορά του Ε Βενιζέλου, οι 180 έδρες των παλαιοκομματικών δεν σήμαινε ότι ο λαός δεν διακρινόταν από την έντονη διάθεση για ανανέωση και αλλαγή. Ο Ε Βενιζέλος δεν είχε συμμετάσχει στον προεκλογικά αγώνα, δεν μίλησε οι φίλοι του έβαλαν υποψηφιότητα στην Αττικοβοιωτία και απ εκεί φάνηκε η ροπή του λαού.

            Στο διάστημα που μεσολάβησε ο Βενιζέλος επηρέασε τον λαό με τις περιοδείες του και τους μαχητικούς λόγους που είχε βγάλει., στην Λάρισα έβγαλε ένα από τους καλύτερους λόγους του και παρουσίαζε το πρόγραμμά του στην Εσωτερική και Εξωτερική πολιτική, μίλησε για τον στρατό και τους εξοπλισμούς, χωρίς ακρότητες και ενοχλητικές φράσεις για τους Βαλκανικούς λαούς. Ξεσήκωσε τους ακροατές.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Εμμανουήλ Ρέπουλης.

ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ 26/11/1910

            Στις εκλογές αυτές τον πιο εμπνευσμένο λόγο εκφώνησε ο Ε Βενιζέλος στην Αθήνα, στις 26/11/1910 .

            Εδώ απάντησε στους επικριτές του, συνόψισε ότι είπε στις προηγούμενες δημόσιες εμφανίσεις του, αλλά ας δούμε κάποια σημεία της ομιλίας του :

« Συμπολίται, μεθαύριον καλείσθαι είς τας κάλπας …… Δια των αγορεύσεών μου προς τον Θεσσαλικόν λαόν, προ μιας εβδομάδος εξέθηκα ήδη προς τον Ελληνικόν λαόν, εν γενικαίς γραμμαίς το πρόγραμμαά της Ανορθωτικής Κυβερνήσεως, …… Εξέθηκα δε εις υμάς τας αρχάς υπό τας οπόίας μέλλω να πολιτευθώ….. πρώτιστον καθήκον του πολιτικού άνδρα είναι να θυσιάζει το ατομικόν συμφέρον    του κόμματός του έναντι του κοινού συμφέροντος. Είπον ακόμη ότι δεύτερον καθήκον του πολιτικού ανδρός  είναι να λέγη την αλήθειαν πάντοτε και προς τα άνω και προς τα κάτω, αδιαφορών αν επρόκειτο εκ τούτου να γίνει δυσάρεστος.

          Η κυβέρνησις ευρίσκεται εις την αρχήν μόλις από 59 ημερών και δικαιούται μετά θάρρους να ισχυρισθή, ότι κατά το βραχύ αυτό διάστημα δεν υπάρχει μία πράξις της, η οποία να αποβλέπει εις συμφέροντα ομάδος, επί θυσία των λοινών συμφερόντων .  Οσάκις υπήρξεν η ανάγκη, ελέχθη προς υμάς η ακληθεια και όταν δεν ήτο αύτη αρεστή…….».

            Ο λόγος του Ε Βενιζέλου προκάλεσε θετικές εντυπώσεις στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό, διότι ήταν κάτι νέο που διέφερε κατά πολύ από ότι ίσχυε μέχρι τώρα στις πολιτικές αναμετρήσεις. Περιείχε λίγες υποσχέσεις και πρόβαλε θέματα ευρύτερου κοινωνικού ενδιαφέροντος με τα οποία συσπείρωνε την παλλαϊκή στήριξη.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : O Ελευθέριος Βενιζέλος με τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου

ΡΙΖΙΚΗ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ

            Στις εκλογές της 28/11/1910 που διεξήχθηκαν σε κλίμα ήρεμο και με υποδειγματική τάξη, καταλυτικό ρόλο έπαιξε η αποχή των παλαιών κομμάτων, αλλά και υποδειγματική συμπεριφορά των πολιτών. Το σύνθημα που προπαγάνδιζε ο παλαιοκομματισμός δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος έτσι η αποχή δεν ξεπέρασε το 8% του αντίστοιχου των εκλογών της 8^ης Αυγούστου.

            Το αποτέλεσμα έκρινε την μεταγενέστερη πορεία του τόπου. Η επικράτηση του Ε Βενιζέλου ήταν αναμφισβήτητη και είχε την έννοια δημοψηφίσματος, το κόμμα του Ε Βενιζέλου σύντομα θα έπαιρνε την ονομασία «κόμμα των φιλελευθέρων» και κέρδισε τις 307 από 362 έδρες δηλαδή 84, 8%, το εκλογικό σώμα καταδίκασε τα παλαιά κόμματα και την πληθώρα των ανεξαρτήτων βουλευτών.

            Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι  εκλογές αυτές ανέδειξαν ένα καινούργιο κόμμα που θα ονομαζόταν «Λαϊκό», έβγαινε από τα σπλάχνα των κοινωνιολόγων του Αλ Παπαναστασίου. Ήταν ο μόνος πολιτικός οργανισμός αυτή την εποχή που είχε έντονο ανακαινιστικό πνεύμα Ήταν το ίδιο που είχε υποβάλει στον Ν Ζορμπά και είχε κυκλοφορήσει υπό μορφή φυλλαδίου «Τι πρέπει να γίνη». Το πρόγραμμα  περιείχε προτάσεις σχετικά με την λύση του αγροτικού ζητήματος, την αναδιαμόρφωση του εκλογικού συστήματος με την εισαγωγή της αναλογικής, για την προστασία του εργάτη και της εργασίας, την θέσπιση εργατικών νόμων, την αναμόρφωση της παιδεία. Το πρόγραμμα αυτό βοήθησε τον Ε Βενιζέλο.

            Το κόμμα του Αλ Παπαναστασίου κατέλαβε 5 έδρες και ο Βενιζέλος το κόμμα αυτό το χρησιμοποίησε κατά των συντηρητικών, παρουσιάζοντας το σαν  «ριζοσπαστικό» και «επικίνδυνο» προκειμένου να τους εξαναγκάσει να τον αποδεχτούν.

            Από τους 362 βουλευτές μόνο 117 είχαν θητεύσει στο προηγούμενο κοινοβούλιο και από τους 235 νέους βουλευτές πολλοί λίγοι είχαν ξαναεκλεγεί στο παρελθόν, το 87% των Βουλευτών δεν είχε εκλεγεί ποτέ πριν από τις εκλογές της 8^ης Αυγούστου.

            Το επιτελείο του Ε Βενιζέλου δεν περιλάμβανε ούτε έναν που να είχε προηγουμένως χρηματίσει υπουργός, ο Βενιζέλος ήταν ο μόνος που ήταν γόνος μικροαστικής οικογένειας που κατάφερε να γίνει πρωθυπουργός.