Παρασκευή 14 Μαρτίου 2014

ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΚΑΛΕ ΓΚΡΟΤΟ


Η  σκληρότερη και αιματηρότερη μάχη του Σαγγαρίου.


Η επίθεση στο Καλέ Γκρότο είχε καθυστερήσει ως τις 12/8/1921 με συνέπεια οι τούρκοι να μεταφέρουν ανενόχλητοι σοβαρές ενισχύσεις. Το σχέδιο της υπερκέρασης προέβλεπε μετωπική επίθεση στο Καλέ Γκρότο.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : «μέχρις εσχάτων».



Οι τρείς (3) έλληνικές μεραρχίες (επιτιθέμενες)  είχαν να αντιμετωπίσουν έξη (6) τουρκικές  μεραρχίες (αμυνόμενες), στην  πρώτη γραμμή:

Η 5η (στα ΝΑ μεταξύ Κιουτσούκ Γιαιτσί – Σαατλί) και βορειότερα. Η 13η (μεταξύ Κιουτσούκ Γαιιτσί- Μαγκάλ νταγ σε επαφή με την 1 Μεραρχία). Η 9η στο χωριό Αλά Χατζή, με την ταξιαρχία Ιππικού της (ανατολικά του Χατζή Μουσάογλου) να επιτηρεί κινήσεις του εχθρικού ιππικού. Τέσσερεις αμυντικές γραμμές ορθώνονταν μπροστά τους. Η μάχη αυτή θα μπορούσε να αποφευχθεί αν η μονάδες του 1ου Σώματος είχαν προωθηθεί  στην δεύτερη γραμμή των τούρκικων οχυρών, μεγάλη ευθύνη φέρνει ο άπειρος και ανίκανος  αντιστράτηγος Πρίγκιπας Ανδρέας διοικητής του 1ου Σώματος Στρατού και υπερακοντίζε το καλέ Γκρότο, σε αυτό το λάθος προστέθηκε και ο τρόπος διεξαγωγής της μάχης.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αμυντικές θέσεις του τούρκικου στρατού. Δεξιά φαίνεται το Καλέ Γκρότο, αναρωτιέμαι  : Ο Κεμάλ στην Άγκυρα είχε οργανώσει 3 - 4 γραμμές αμύνης, ο αδιανόητος Χατζηανέστης ( και φυσικά όλη η ηγεσία της κυβέρνησης των Αθηνών και το ΠΑΛΑΤΙ) είχε προβλέψει έστω μιά γραμμή δεύτερης άμυνας το 1922; ΟΧΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΑΔΙΚΙΕΣ ΣΤΗΝ ΔΙΚΗ ΤΩΝ ΕΞ  .


13 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1921 


            Στις 13/8/1921 Η 13 Μεραρχία βρισκόταν 10-15 χιλιόμετρα από τις θέσεις που είχε καταλάβει την 12/8/1921, τώρα προχωρούσε σε ένα γρανιτώδη τόπο που η τουρκική άμυνα είχε καταστήσει πύργο με οχυρωματικά έργα (χαρακώματα, διαζώματα, συρματοπλέγματα σειρά πυροβολαρχιών με διασταυρούμενα πυρά  και ότι προέβλεπε η σύγχρονη αμυντική τεχνολογία).

Στις 13 Αυγούστου του 1921, η Στρατιά Μικράς Ασίας εξέδωσε προς τα Σώματα Στρατού και την VII Μεραρχία διαταγή να συνεχίσουν την επίθεση. Για την εκτέλεση της παραπάνω διαταγής το Β' Σώμα Στρατού (το νοτιότερο της ελληνικής παράταξης) διέταξε την V (ξεκινώντας από το Σαατλικ υπό την διοίκης του Συνταγματάρχου πεζικού Τριλίβα Ιωάννου ) και ΧΙΙΙ Μεραρχία (από το Μανγκάλ Νταγ) να συνεχίσουν την επίθεσή τους σύμφωνα με τη διαταγή επιχειρήσεων της 12ης Αυγούστου, η οποία καθόριζε στη V Μεραρχία να κινηθεί με άξονα τη γενική γραμμή Σινάνλι - Κουτλουχάν Τζαμί - Γκουζελτζέ Καλέκιοϊ.

Την XIII Μεραρχία διέταξε να εξορμήσει ταυτόχρονα με την V Μεραρχία και να επιτεθεί αριστερά από αυτή και σε στενό συνδυασμό. Έπρεπε να υπερκεράσουν από ανατολικά τις τουρκικές θέσεις.

Αριστερά το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων  υπό τον Ν Πλαστήρα ενεπλάκη σε σκληρό αγώνα στο Καρά Τεπέ όπου οι τούρκοι μάχοντο υπό την κάλυψη πυροβόλων.

Το 43ο Σύνταγμα Πεζικού με την υποστήριξη του συνόλου του πυροβολικού της V Μεραρχίας κατέλαβε διαδοχικές κορυφές της γραμμής  Κουτλουχάν τζαμί-Μοντανανίν Τσελτίκ. Γύρω στις 21.00 κατέλαβε και την υψηλότερη κορυφή του Καλέ Γκρότο, αφού εκδίωξε με τις λόγχες την 24η Τουρκική Μεραρχία, η οποία υποχώρησε προς Βορρά σε κατάσταση διάλυσης προς Σεραφλί – Καλέ Γκρότο. Επειδή νύχτωσε, δεν επιτεύχθηκε η πλήρης εκκαθάριση της περιοχής και παρέμειναν κάποια αντερείσματα στην κατοχή των Τούρκων.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Πυροβολαρχία Ντυκρέτ ταγμένη για βολή κατά τη μάχη του Καλέ Γκρότο, Αύγουστος 1921.


ΑΡΝΗΣΗ ΕΝΤΟΛΗΣ ΑΠΟ ΒΑΣΙΛΟΠΑΙΔΑ ΑΝΔΡΕΑ


            Δυστυχώς η υπερκέραση από Ανατολάς με κίνηση της 9ης μεραρχίας όπως συνιστούσε ο συνταγματάρχης Βερνάρδος του 3ου ΕΓ της στρατιάς προσέκρουσε στην άρνηση του πρίγκιπα Ανδρέα διοικητή του Β Σώματος Στρατού.

            Ας δούμε πως αποτυπώνει την στάση του Βασιλόπαιδα αντιστράτηγου διοικητή του Β ΣΣ, ο Γιάννης Καψής στην Καθημερινή:

«…..Οι τσολιάδες του Πλαστήρα σκαρφαλώνουν στο Καλε Γκρότο με τρομακτικές απώλειες. Στήνουν τους νεκρούς τους μετερίζια και πολεμούν. Κάποτε όμως εξαντλούνται. Ο Πλαστήρας ζητά ενισχύσεις και ο συνταγματάρχης Φράγκου ζητά από τον μέραρχο, πρίγκιπα Ανδρέα, να ρίξει στη μάχη τις εφεδρείες. Από την σκηνή του μεράρχου βγαίνει ο υπασπιστής του, στρατηγός Γονατάς και απαντά στον αγγελιαφόρο: Ο στρατηγός κοιμάται, δεν μπορώ να τον ξυπνήσω.».


            Αυτός ο λεβέντης ο «βασιλόπαις» Ανδρέα  είπε προς τον Ιωάννη Μεταξά
(Ι. Μεταξά, Ημερολόγιο, Παράρτημα 1921-1922, σ. 757-60):


«Απαίσιοι πραγματικώς είναι οι εδώ Έλληνες, εκτός ελαχίστων. Επικρατεί Βενιζελισμός ογκώδης και κατά την l5ην Δεκεμβρίου [σημ.: εορτή του Αγίου Ελευθερίου] είχον κλείσει σχεδόν όλα τα καταστήματα. Θα ήξιζε πράγματι να παραδώσωμεν την Σμύρνην εις τον Κεμάλ δια να τους πετσοκόψη όλους αυτούς τους αχρείους, οι οποίοι φέρονται ούτω κατόπιν του φοβερού αίματος όπερ εχύσαμεν εδώ».

            Με αυτόν τον φαιδρό πρακτορίσκο θα ασχοληθώ σε άλλο μέρος, ας δούμε τι συνέβη στον γρανιτένιο τόπο του Καλέ Γκρότο.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Βασιλόπαις Ανδρέας η άρνησή του να υπακούση σε διαταγή κατά τις επιχειρήσεις δημιούργησαν πρόβλημα στο όλο εγχείρημα του Ελληνικού Στρατού. Ο Πρίγκιπας Ανδρέας παρεπέμφθη σε στρατοδικείο λίγες ημέρες μετά την εκτέλεση των Έξι. Τον γλύτωσαν από τον θάνατο το Αγγλικό ναυτικό, είναι ο πατέρας του Βασιλιά της Αγγλίας .... (κάθε άλλο σχόλιο περιτεύει). 




14 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1921


            Το πρωί στις 14 Αυγούστου η V Μεραρχία διέταξε το 43ο Σύνταγμα Πεζικού να επιτεθεί κατά του Καλέ Γκρότο, αφού πρώτα το 44ο Σύνταγμα Πεζικού προσβάλλει τους βόρεια από το Κουτλουχάν Τζαμί κατεχόμενους λόφους. Μετά την προώθηση του, το 43ο Σύνταγμα Πεζικού, κατέλαβε θέσεις εξορμήσεως στις βόρειες πλαγιές των υψωμάτων που κατέχονταν από το Ι/44 Τάγμα και απέναντι από τον αντικειμενικό του σκοπό.



            Κατά το μεσημέρι της 14ης Αυγούστου, το 43ο Σύνταγμα Πεζικού εξόρμησε κατά του Καλέ Γκρότο με τα ΙΙ/43 και ΙΙΙ/43 Τάγματα του στην πρώτη γραμμή, ενώ το Ι/43 Τάγμα παρέμεινε στη βάση εξορμήσεώς του, ως εφεδρεία, έτοιμο να επέμβει στον αγώνα. Λόγω του διακεκομμένου εδάφους, η προέλαση ήταν δύσκολη και γινόταν σχετικά αργά (Τα 43 το παλαιότερα ονομαζόμενο 8ο Κρητών και 44 Συντάγματα Πεζικού της Κρήτης. Το 43 της ανατολικής και το 44 της δυτικής Κρήτης).  Τα βραχώδη υψώματα του Καλέ Γκρότο κατέχονταν ισχυρά από τους Τούρκους. Στις 9 το βράδυ με την ξιφολόγχη ανατρέπουν τον εχθρό και φτάνουν στην κορυφογραμμή 2.100 μέτρα ύψος ενώ τα υπολείμματα του εχθρού συμπτύσσονται προς βορρά.

Η 13η Μεραρχία αντιμετώπισε γρανιτώδη άμυνα δύο τουρκικών μεραρχιών στο Καρά Τεπέ και μια επικίνδυνη αντεπίθεση που δημιούργησε μικρό ρήγμα. Παρεμβαίνει με πρωτοβουλία το εφεδρικό 2ο ΣΠ του Ζήρα μεταξύ 5ης και 13ης και κλείνει το ρήγμα. Το ίδιο βράδυ της 14/8/1921 με την βοήθεια πυροβολικού η 13η Μεραρχία καταλαμβάνει τα υψώματα νοτίως του Σερεφλί.

Η νίκη στο αριστερό της τουρκικής άμυνας τρομάζει τον Κεμάλ η κατάρρευση προβάλλει για τα τουρκικά στρατεύματα, επισκέπτεται το μέτωπο το πρωί του Δεκαπενταύγουστου και ουρλιάζει για θυσία ως τον τελευταίο στρατιώτη, τονίζων ότι σύντομα θα εξεμηδενίζετο ο αντίπαλος., την άμυνα αναλαμβάνει ο επιτελάρχης Φετζή πασάς και προσέθεσε και την 7η Μεραρχία που αφίχθη από το Εβλί Φακιλί και απεσπάσθη εκ του έναντι της VII Ελληνικής Μεραρχίας μετόπωου η ΧΙΙ Ομάς Μεραρχιώνμε τας 11η και 41 Μεραραρχίας στη γραμμή σύμπτυξης στα υψώματα Βορείως Σερεφλί – Ουλού νταγ – Γκιουζελετζέ – Καλεκιοι βρίσκονται λοιπόν 4 μεραρχίες που ενισχύονται από άλλες τρεις που μεταφέρθηκαν από το δυτικό τμήμα της τουρκικής παράταξης προς νότο.

Εν τω μεταξύ η διαλυθείσα στο Καλέ Γκρότο 24 τουρκική μεραρχία απομακρύνθηκε από το πεδίο της μάχης.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Έλληνες στρατιώτες νεκροί στην μάχη του Καλέ Γκρότο.



15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1921

            Στις 15 Αυγούστου του 1921 η V Μεραρχία ανέθεσε στο 43ο Σύνταγμα Πεζικού με τη βοήθεια ορειβατικής πυροβολαρχίας να καθαρίσει το τμήμα του Καλέ Γκρότο που κατέλαβε. Οι Τούρκοι εξακολουθούσαν να κατέχουν την ψηλότερη κορυφογραμμή Ουλού Νταγ. Τα βραχώδες τούτο σύμπλεγμα δέσποζε σε ολόκληρη την περιοχή και ήταν ορατό από μεγάλη απόσταση, σε αυτό τον όγκο επιτίθεται μαζί με το 44ο. Η έλλειψη πυρομαχικών υποχρεώνει το 44ο να υποχωρήσει και να επανέλθει ενισχυμένο το απόγευμα και στην συνέχεια να καταλάβει τα αντερείσματα του Ουλού και να κατευθυνθεί μετά προς Καρά Χότζα για να συγκλίνει με την 1η Μεραρχία.

Στον τομέα της 13ης Μεραρχίας η μέρα πέρασε με εναλλασσόμενες αντεπιθέσεις το απόγευμα η Ελληνική επίθεση σταμάτησε Βορείως του χωριού Σεφερλί.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οσοι επέζησαν γυρίζουν πίσω… από την μάχη του Καλέ Γκρότο.



16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1921



            Στις 16 Αυγούστου του 1921, η V Μεραρχία οργάνωσε επίθεση με σκοπό την κατάληψη και του τελευταίου στηρίγματος των Τούρκων στην περιοχή του Καλέ Γκρότο που κατείχε η 7η τουρκική Μεραρχία πλαισιωμένη και από τις δύο πλευρές από την 5η και την 41η Μεραρχία.
Κράτησε τα καταπονημένα  43Ο και  44Ο σε  εφεδρεία και επιτέθηκε με δύο τάγματα του 33ου και δύο του  3/40  συντάγματος Ευζώνων. Στην τρομερή μάχη από 3 ως τις 8 το απόγευμα, σώμα με σώμα ο εχθρός ανατράπηκε από το Ουλού Νταγ  η 7η τουρκική Μεραρχία συμπτύχθηκε προς το τραπεζοειδές, Επί του Ουλού Νταγ εγκαταστάθηκε το 33 Σύνταγμα Πεζικού τα δύο τάγματα του  3/40 Συντάγματος Ευζώνων   έχασαν 350 άνδρες και τους μισούς αξιωματικούς του.  

Οι τούρκοι συμπτύσσονται στην εσωτερική γραμμή αμύνης του αριστερού ρου που περιέχεται μεταξύ των υψωμάτων : Γκιουζελτζέ – Καλε κιοί – Τραπεζοειδές – Μπιουγιούκ Τσαλίς – Κιζίλ Κογιουνλού.

Βόρεια βρίσκεται που η κατοχή του θα ολοκληρώσει τη νίκη στο Καλέ Γκρότο , αυτό καταλαμβάνει ο Πλαστήρας, οι τούρκοι το διεκδικούν όλη την νύχτα γίνονται επτά επιθέσεις και αντεπιθέσεις το ύψωμα αλλάζει εφτά φορές κυρίους, τελικά μένει υπό την κατοχή του Πλαστήρα.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ.



17 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1921


 Η επίθεση πραγματοποιήθηκε γύρω στο μεσημέρι της 17ης Αυγούστου. Το 43ο Σύνταγμα Πεζικού κινούμενο μέσα από τις νότιες πλαγιές του Ουλού Νταγ (υψ. 1483) οδηγήθηκε με ταχύτητα στον αντικειμενικό του σκοπό. Οι Τούρκοι αμύνονταν στις θέσεις τους με πείσμα και προξένησαν μεγάλες απώλειες στους επιτιθέμενους. Απειλούμενοι όμως ανατολικά από το μικτό απόσπασμα Ιππικού και νοτιοδυτικά από το 43ο Σύνταγμα Πεζικού, εγκαταλείψαν τις θέσεις τους και συμπτύχθηκαν προς Βορρά.

Γύρω στις 16.00 το 43ο Σύνταγμα Πεζικού είχε καταλάβει τις θέσεις των Τούρκων και εγκαταστάθηκε σταθερά στο Τραπεζοειδές βραχώδες σύμπλεγμα. Κατά την επίθεση αυτή, στην οποία έπεσε μαχόμενος και ο Διοικητής του Ι/43 Τάγματος Ταγματάρχης Ρίτσας Αντώνιος και τραυματίας ο επίλαρχος Τσαγγαρίδης , οι απώλειες του 43ου Συντάγματος Πεζικού μαζί με αυτές του μικρού αποσπάσματος Ιππικού ανήλθαν στους 210 αξιωματικούς και οπλίτες.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τάφοι στρατιωτών στο Καλέ Γκρότο.


18 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1921

            Η 9η Μεραρχία δια του 25ου Συντάγματος πεζικού καταλαμβάνοντας το Κιζίμ Κογιουνλού αποκαθιστά τον σύνδεσμο με το Α Σώμα Στρατού, την ημέρα αυτή  σκοτώνεται ο διοικητής του ΙΙ/25 τάγματος  Ν Τζαβέλας.

Την νύχτα η Στρατιά πληροφορεί τα τρία Σώματα Στρατού ότι οι τούρκοι βρίσκονται σε γενική σύμπτυξη υπό την κάλυψη ισχυρών οπισθοφυλακών και εγκαθίστανται στην γραμμή Τσουλούκ –Αρντίζ Νταγ-Τσαλ Νταγ και δυτικότερα και διατάσει την επίθεση στην 5πμ της 18ης Αυγούστου 1921.

            Εις εκτέλεση των ανωτέρω το Β ΣΣ διέταξε την ΙΧ Μεραρχία να επιτεθεί

Η  τιτανομαχία του Καλέ Γκρότο τελείωσε  μετά από εξαήμερο αγώνα το Β ΣΣ είχε εκτός μάχης 142 αξιωματικούς και 3.266 οπλίτες,  δηλαδή 35 αξιωματικοί νεκροί μεταξύ των οποίων και ο τιμημένος νεκρός  ταγματάρχης Καραθανάσης που λογχίστηκε από τούρκο στρατιώτη.  και 529 οπλίτες τραυματίες 107 αξιωματικοί και 2.737 οπλίτες από τουρκικής πλευράς με βάση επίσημες τουρκικές πηγές οι απώλειες ήταν βαρύτατες υπερέβησαν σε νεκρούς , τραυματίες και αφανισθέντες τους 176 αξιωματικούς και τους 3.640 οπλίτες.


Προτείνονται για προαγωγή ο Πλαστήρας, όπως και μετά την μάχη της Λίμνης των Μαρμάρων  το 1920 και ο Τσαγγαρίδης για «ηρωική δράση».





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Παρατηρητήριο της V Μεραρχίας στο Καλέ Γκρότο.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ


  1. ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ Ο ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ 1919-1922 του Κ  ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ
  2. Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ εκδόσεις ΠΕΛΛΑ τόμοι 2
  3. ΕΠΙΤΟΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ Μ ΑΣΙΑΣ 1919-1922 του ΔΙΣ του ΓΕΣ  έκδοσης 1967
  4. H ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ του Σ Ι Καργάκου εκδόσεις Realnews.

1 σχόλιο:

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ

Στο βιβλίο της της Ιζαμπέλλας Παλάσκα αναφέρεται μια άγνωστη και εκπληκτική εξιστόρηση προσπάθειας του Θ Πάγκαλου να δει τον Μουσολίνι, ο ο...