ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ:  Δίδυμος χτιστός τάφος του 6ου αιώνα. Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Αθήνα.

Για την χριστιανική πίστη ο νεκρός είναι κεκοιμημένος περιμένει την ανάσταση των νεκρών και την τελική κρίση, γι αυτό μιλάμε για κοιμητήρια και όχι για νεκροταφεία, στην λογική αυτή εδράζεται και η ταφή των νεκρών και όχι το κάψιμο, πράγμα που έκαναν οι εθνικοί οι οποίοι ή έθαβαν ή έκαιγαν τους νεκρούς.

Στην πρώτη περίοδο της βυζαντινής αυτοκρατορίας (4^ος-7^ος αιώνας) τους νεκρούς τους θάβουν έξω από τις πόλεις, οι τάφοι των χριστιανών μαρτύρων γίνονται οι πυρήνες των κοιμητηρίων.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Σαρκοφάγοι βυζαντινών αυτοκρατόρων Φτιαγμένες από πορφυρίτη. Έξω από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.

Παρά την απαγόρευση με νόμο, αρχίζουν να θάβουν νεκρούς και εντός των πόλεων. Και θάβονται χωρίς διάκριση και χριστιανοί και εθνικοί στον ίδιο χώρο. Ένας από τους λόγους είναι διότι τα λείψανα των μαρτύρων μεταφέρθηκαν στις εκκλησίες των πόλεων. Έτσι μοναστήρια και περίβολοι εκκλησιών γίνονται χώροι ταφής. Νομικά κατοχυρώθηκε η ταφή εντός των πόλεων με νόμο του Λέοντα ΣΤ του Σοφού (886-912).

Οι τάφοι είναι διαφόρων κατηγοριών, ανάλογα με την οικονομική επιφάνεια του νεκρού. Η πιο απλή μορφή είναι η τοποθέτηση του νεκρού σε λάκκο, και η επιφανέστερη ταφή σε σαρκοφάγο, ενδιάμεση ταφή είναι σε κτιστό τάφο διακοσμημένο με τοιχογραφίες και ορθομαρμαρώσεις.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Επιτύμβια στήλη του Ιωάννη Πεταλούδη, 1558. Λεμεσός, Μεσαιωνικό Μουσείο

Η βενετική περίοδος με το ακμάζον εμπόριο αποτυπώνεται την επιτύμβια στήλη ενός πλούσιου έμπορα.Ο έμπορας ήταν σύριος  από χριστιανική οικογένεια και εγκατέλειψε την πατρίδα κατά τον 13ο αι. για να αποφύγει τους Άραβες.

Για να προσδιοριστεί ποιος ήταν θαμμένος χρησιμοποιούσαν μαρμάρινες ή πέτρινες πλάκες στις οποίες χάραζαν πληροφορίες για τις επικρατούσες αντιλήψεις κάθε εποχής, ακόμα και απειλές για εκείνους που θα τολμούσαν να ανοίξουν τον τάφο. Οι απειλές για τους τυμβωρύχους ήταν ή χρηματικά πρόστιμα ή κατάρες και αναθέματα.

Κατά ην κηδεία ακολουθούντα έθιμα όπως το πλύσιμο, μύρωμα, άναμμα κεριών, ακόμα και ο νόμισμα που έβαζαν για το ταξίδι στον άλλο κόσμο.

Στον τάφο την Τρίτη, την ενάτη και την σαρακοστή ημέρα τελούντο μνημόσυνα όπως και στον χρόνο. Γινόντουσαν προσφορές άρτου ή γλυκών και γεύματα (νεκρόδειπνα). Οι νεκροί θαβόντουσαν με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος ή στην κοιλιά και συνόδευαν τους νεκρούς με διάφορα αντικείμενα είτε προσωπικά είδη (ενδύματα, κοσμήματα κλπ) ή νομίσματα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η θρησκευτικότητα των Βυζαντινών έπαιξε ουσιαστικό ρόλο στα ταφικά έθιμα.

Δηλαδή η ταφή των νεκρών δεν διέφερε σε πολλά (εκτός της καύσης) από την τακτική που ακολουθείτο στην αρχαιότητα αλλά και εν πολλοίς και στην σύγχρονη πρακτική.