ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΕΙΡΑΙΑ ΑΠΟ 11-10-1944 ΜΕΧΡΙ 31-1-1945

Με βάση την συνοπτική έκθεση πεπραγμένων από 11-10-1944 έως 31-1-1945 (που αποτελείτο από 10 φύλλα) με αρ εγγ 1 (Α/1) αναφέρει η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ (ΣΔΠ) την 31/10/1945 ο συνταγματάρχης Σ Πρόκος.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Απελευθέρωση, τίποτα δεν προμήνυε τι θα ακολουθούσε.

«Α ΑΦΙΞΙΣ ΠΕΙΡΑΙΑ»

Το προσωπικόν της ΑΣΔΑΜΘ εκ Δράμας αποσυρθέν το δεύτερον ήμισυ της νυκτός 8/ΧΙΙ/44 εις Καβάλαν – συμφώνως τω Βρετανικώ Σχεδίω εκκενώσεως της περιοχής – απεβιβάσθη του εις τον λιμένα ορμούντος αντιτορπιλικού ΙΕΡΑΞ».

Στο πλοίο είχαν πάει οι Κυβ Αντιπρόσωποι Ι Δούμιας και Π Οικονομίδης. Το μεσημέρι της 9/12/1944 με το αντιτορπιλικό ΠΙΝΔΟΣ έπλευσαν προς Πειραιά  (σύμφωνα με οδηγίες του συνταγματάρχη Κουεμπόιντ) και στις 10/12/1944 μεταφέρθηκαν από το Κερατσίνι που αγκυροβόλησε η ΠΙΝΔΟΣ στον ΑΒΕΡΩΦ που αγκυροβολούσε στον λιμενοβραχίονα Θεμιστοκλέους.

«Β ΑΝΑΘΕΣΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ»

Σε δείπνο του συνταγματάρχη Σ Πρόκου με τον ναύαρχο Βούλγαρη δόθηκε εντολή να οργανωθή στην Πειραική «Ινδικών στρατευμάτων πράγμα όπερ απεδέχθην ασμένως».

«Γ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΙΣ ΜΙΚΤΟΥ ΑΓΗΜΑΤΟΣ»

Την ΙΙ/ΧΙΙ/44 λίαν πρωί εις τον προ του κτηρίου της Σχολής Δοκίμων παρέλαβα περί τους 150 ναύτας όλων των κλάσεων προερχομένους εκ της Ν Βάσεως του ΑΒΕΡΩΦ και ΙΕΡΑΚΟΣ και συνεκρότησα δύο λόχους υπό τους λοχαγούς πεζικού Χατζηγεωργίου Ηλ και Χαραλάμπους Ηλ με πυρήνας αστυνομικών διαφόρων βαθμών.»

«Δ ΔΡΑΣΙΣ ΜΙΚΤΟΥ ΑΓΗΜΑΤΟΣ»

Μετά από σύντομη εκπαίδευση (μιας ημέρας) στον χειρισμό όπλων το άγημα των δύο λόχων ανέλαβε την 12/12/1944 την εκκαθάριση την Δυτική  περιοχή της Πειραικής χερσονήσου  και εγκαταστάθηκε πίσω από τα Ινδικά τμήματα, ενεργούσε δε «από θαλάσσης εις θάλασσαν κατά μήκος της οδού Κλεισόβης».

Οι δύο λόχοι συνεργαζόντουσαν με τον ταξίαρχο της 139 Βρετ Ταξιαρχίας Μπλοκ του οποίου οι Ινδικές μονάδες κατελάμβαναν μια περιοχή και οι λόχοι εκκαθάριζαν τις περιοχές αυτές.

Εγκαθίσταται το επιτελείο «περιωρισμένης συνθέσεως» σε δωμάτιο του κτηρίου της ΣΝΔ (Σχολή Ναυτικών Δοκίμων), στο κτήριο της ΣΝΔ είχαν μαζευτεί όλες οι Βρετανικές και Ελληνικές αρχές.

Το μόνο μέρος που ελεγχόταν ήταν το μέγαρο Βάττη στην προβλήτα Τρούμπα όπου ήταν χωροφύλακες και στρατός.

Στις 13/12/1944 φτιάχτηκε και ο 3^ος λόχος με διοικητή τον λοχαγό πυροβολικού Παππανικόπουλο Δ (ο οποίος μπήκε σε εφεδρεία) . Μέχρι το βράδυ της ίδιας ημέρας το άγημα εκκαθάρισε περιοχή από των οδών Μαυροκορδάτου και Σκουλούδη πάντα από «από θαλάσσης εις θάλασσαν».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Στον Πειραιά οι καταστροφές ξεκίνησαν από τον Ιανουάριο του 1944, με τον μεγάλο βομβαρδισμό της πόλης από τους Αμερικάνους.

«Ε ΑΝΑΘΕΣΙΣ ΣΤΡΑΤ ΔΟΙΚΗΣΕΩΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ»

Την 14/12/1944 ο συνταγματάρχης Σ Πρόκος διορίσθηκε Στρατιωτικός Διοικητής Πειραιώς και εγκαθιστά το αρχηγείο του σε ιδιωτικό σχολείο στην οδό Καραίσκου, με επιτελάρχητον Αν/ρχη ιππικού Βλάχο Κων, την δε αστυνομία εγκαθιστά σε κτήριο  του Ατυνομικού Σταθμού Καλλιπόλεως. Το μεσημέρι μετά από κατάληψη από τους Άγγλους περιοχή εκκαθαρίζει γραμμή από οδό Σαχτούρη μέχρι οδό Αποστόλη. Σε συνεργασία με τον Καναδό ταγματάρχη Μπαρρόου φτιάχνεται τμήμα Επισιτισμού με επικεφαλής τον ταγματάρχη Π/Ζ Προκοπίου Δ , μέχρι το βράδυ μετά από «ραγδαίαν προέλασιν» φτάνουν στην οδό Χ Τρικούπη και εγκαθίσταται το Α Αστυνομικό Τμήμα και τμήμα Επισιτισμού της ΣΔ στην οδό Σωκράτους, στην επιχείρηση τραυματίστηκε σοβαρά δίοπος, αλλά πιάστηκαν λάφυρα 1000  όπλα παντώς τύπου και πυρομαχικά., στις περιοχές που κατελήφθησαν πήγε ο Επίσκοπος και μέρος του  κλήρου. Κλήθηκαν οι καθηγητές, οι δάσκαλοι και οι αρχηγοί των προσκόπων και «συνέστησα άμεσον επανάληψιν του έργου των δια να συμμαζευθή η μαθιτιώσα και η εξωσχολική νεολαία».

Την 15/12/1944 κατελήφθησαν οι οδοί Β Μεραρχίας και Δ Ράλλη, έρχονται εν τω μεταξύ αξιωματικοί από την Θεσσαλονίκη και οργανώνεται η επισιτιστική κατάσταση με αποτέλεσμα να προσελκύονται κάτοικοι από τις περιοχές που ελέγχει ο ΕΛΑΣ.

Εν τω μεταξύ γίνεται εκκαθάριση του Τζανείου Νοσοκομείου που ήταν εστία του ΕΛΑΣ. Και τοποθετείται Διευθυντής ο ιατρός Μαντούβαλος Δ, οι ΕΛΑΣίτες τραυματίες τοποθετούνται σε ιδιαίτερη πτέρυγα με υπεύθυνο τον Ανθ/τρον της Σ.Δ. Βαφειάδη Δ. Μέχρι το βράδυ καταλαμβάνονται η οδός Ι Δραγούμη, Β Σοφίας (Πασσά Λιμάνι), και έρχονται σε επαφή με τους αμυνόμενους στο Μέγαρο Βάττη και αναπτύσσεται το Β Αστυνομικό Τμήμα. Με στοιχειώδη Διοίκηση Χωρ/κής Πειραιώς υπό τον Ταγματάρχη  Σούνδια Εμμαν.  Το δε Τζάνειο γίνεται και τμήμα Μεταγωγών των συλλαμβανομένων.

Την 16/12/1944 καταλαμβάνεται ο λόφος της Καστέλλας και ο Σιδ Σταθμός Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου. Στις επιχειρήσεις αυτές τραυματίζονται βαριά δύο ακόμα άνδρες που τους έβαλαν από παράθυρα. Συγκροτείται και 4^ος λόχος υπό τον λοχαγό Κούκα Ι .

Την 17/12/1944 ο 4^ος λόχος αναπτύσσεται στην ακτή Ν Φαλήρου και το Στρατηγείο της ΣΔΠ εγκαθίσταται στο Μέγαρο Μεταξά (Γεωργίου Α και Βας Σοφίας).

Την 18/12/1944 το άγημα ενισχύεται με 100 ναύτες και συγκροτείται ο 5^ος λόχος υπό τον υπολ Χατζηαντωνίου Β και ιδρύεται Αστυνομικό Τμήμα Ν Φαλήρου. Υπό τον Πάτση και από διαθέσιμους υπάλληλους της ΗΕΔ παρέχεται ηλεκτρικό ρεύμα. Υπό τον Σπυριδάκη δημιουργείται πυροσβεστική υπηρεσία. Ορίζεται δημαρχεύοντας Πειραιά  ο γιατρός Πρωτόπαπας. Ιδρύεται το Δ Αστυνομικό τμήμα Καστέλας. Έρχονται σε επαφή οι δημοσιογράφοι με το ΙΙ Γραφείο της ΣΔ. Ορίζεται Διευθυντής Αστυνομίας Πειραιώς ο αρχαιότερος Βλαχάκης (ο προηγούμενος Δ/ντής Αναγνωστόπουλος εκτελέσθηκε από τον ΕΛΑΣ). Δημιουργείται Τμήμα Ασφαλείας και Αγορανομικό. Πιάνεται ιστιοφόρο του ΕΛΑΝ με λάδι, σύκα σταφίδα κλπ τα οποία και διανέμονται στον πληθυσμό «υπο της Αγορανομίας με ημίσειαν της διατιμήσεως τιμήν».

Την 19/12/1944 καταλαμβάνεται όλο το Τουρκολίμανο (Μουνυχία) και την Σχιστήν (από Λ Φαλήρου, Ιπποδαμείας, Μακράς Στοάς), ορίζεται Δ/ντης Αστυνομίας  ο Λιαρομμάτης. Ο 4ος λόχος «προήλασε μέχρι οδών Σμολένσκη και Περικλέους επεκταθείς ανατολικώς μέχρι Ιλισσού». Ετοιμάζεται το Εφεδρικό εργοστάσιο Ηλεκτρικού ρεύματος Ν Φαλήρου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ναύτες του αντιτορπιλικού "Πίνδος", προσκείμενοι στο ΕΑΜ, γιορτάζουν την Πρωτομαγιά του 1944. 
Η φωτογραφία τραβήχτηκε ένα μήνα μετά την καταστολή του κινήματος της Μέσης Ανατολής,
ενώ το "Πίνδος" βρισκόταν στο Οράν.

Με το αντιτορπιλικό ΠΙΝΔΟΣ τον Δεκέμβριο του 1944 μεταφέρθηκαν δυνάμεις για να κατασταλεί το κίνημα του Δεκεμβρίου 1944.

«ΣΤ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΙΣ ΤΑΓΜΑΤΟΣ ΕΘΝΟΦΥΛΑΚΗΣ»

Την 20/12/1944 στις περιοχές που κατείχε η ΣΔΠ κλήθηκαν έφεδροι οπλίτεςόλων των όπλων της κλάσεως 1936 προς κατάταξη στους στρατώνες Διλοχίας Π/Ζ Πειραιώς, στους στρατώνες υπήρχαν 170 στολές του ναυτικού, οι οποίες εξαντλήθηκαν και μετά όσοι κατατάσσονται είναι με πολιτικά,  το τάγμα που δημιουργήθηκε ( ένας και μισός λόχοι) ορίστηκε διοικητής ο αντ/ρχης Π/Ζ Πλευράκης Γ ( σκοτώθηκε αργότερα στον Αγ Ι Ρέντη). Επιτυγχάνεται τηλεφωνική σύνδεση της ΣΔΠ με την Αθήνα – Μ Βρετάνια που ήταν η έδρα της Κυβερνήσεως).

Την 21/12/1944 γίνεται συνένωση με τον 4^ο λόχο Ν Φαλήρου στην περιοχή Ρετσίνα, στην περιοχή που καταλήφθηκε έγινε συλλαλητήριο στην πλατεία Αλεξάνδρας, δημιουργήθηκε το Γ Αστυνομικό Τμήμα.

«Ζ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΣ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΟΣ»

Την 22/12/1944 δύο λόχοι του Μικτού Αγήματος (ΜΑ) συγκεντρώθηκαν στην ΣΝΔ για να διεκπεραιωθούν στην Ακτή Δραπετσώνας.

Την 23/12/1944 συγκροτήθηκε Στρατοδικείο Πειραιώς υπό τον αντ/ρχη Π/Ζ Παντελίδη Μην.

Την νύκτα μεταφέρθηκε στην Δραπετσώνα η διλοχία του ΜΑ και κατέλαβε τις περιοχές ΣΟΚΟΝΥ οδό Κάστωρος και λιμήν Αλών.  Στην επιχείρηση σκοτώθηκαν δύο αξιωματικοί οι Παπαστερίπουλος και Ηλιάδης, ένας δίοπος δύο Άγγλοι αξιωματικοί και τραυματίστηκαν δύο ναύτες.

Επιτεύχθη η επικοινωνία με την Αθήνα δια της Λ Συγγρού και κατέβηκαν στον Πειραιά οι υπουργοί Εσωτερικών, Οικονομικών, Ναυτικών και Δικαιοσύνης και ο Στρατιωτικός Διοικητής Αθηνών Κατσώτας Π. ο οποίος μεταβίβασε διαταγή προσκλήσεως των κλάσεων 1934 – 1940 για τον σκοπό αυτό ήρθε προσωπικό του Κέντρου Κατατάξεως Πειραιώς υπό τον Αντ/ρχη Π/Β Λειβαδίτη Δημ μαζί με Άγγλους και υλικά. Ταυτόχρονα ήρθαν αξιωματικοί και Χωροφύλακες για να στελεχωθούν τα Τάγματα Εθνοφυλακής (ΤΕ). «Η επικοινωνία    μς τας Αθήνας φέρει εις τον Πειραιά κύμα ολόκληρον πολιτών οι οποίοι κατέρχονται δια να επωφεληθούν των διανομών και να προμηθευθούν τρόφιμα που σπανίζουν εις την Αθήναν».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η Δραπετσώνα.

« Η ΙΔΡΥΣΙΣ ΤΑΞ/ΡΧΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ»

Την 24/12/1944 «η κατάταξις είχεν τόσον προχωρήσει ώστε ο ιματισμός εξηντλήθη. Κατηρτίσθησαν τρία Τάγματα υπό τους αριθμούς 160 (εις ο συνεπτύχθη ο 1^ος λόχος της κλάσεως 1936) αν/χον Πλευράκην Γ. το 161 αν/χον Εξαρχάκον Νικ και το 163»

Το 160 εγκαταστάθηκε στο κτήριο της διλοχίας Π/Ζ Πειραιώς, το 161 στο Δημ Θέατρο και το 163 στην Καστέλα. Μια μονάδα πεζοναυτών πήγαν στην Σαλαμίνα, στον Πόρο και στην Αίγινα για να επιβάλουν την τάξη.

Την 25/12/1944 κατέβηκε στον Πειραιά ο υφυπουργός Στρατιωτικών Στρατηγός Σπάης. Το 160  τάγμα ανέλαβε τον τομέα Ν Φάληρο και Πειραική, τα 3 τάγματα υπό τον συντ/χη Π/Ζ Μπάλη Δ ανέλαβε την  Ταξιαρχία Πειραιώς.

Την 26/12/1944 το τάγμα πεζοναυτών κατείχε την γραμμή ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ, Ν Ευγένια Νεκροταφείο Αναστάσεως, οδός Σαλαμίνος. Εν τω μεταξύ Άγγλοι από τα σφαγεία προς Αγ Ι Ρέντη πέρασαν τον Κηφισό και εγκαταστάθηκαν στην Δ άχθη του. Ιδρύεται το Αστυνομικό Τμήμα Δραπετσώνος, ο Αστυνομικός Σταθμός Καμινίων , Μοσχάτου   και το Γ Αστυνομικό Τμήμα Αγοράς. Ενισχύεται με αξιωματικούς το σώμα Δικαστικών και συγκροτείται Δ/σις Δικαστικού.

Την 27/12/1944 δημιουργήθηκε το 164 ΤΕ

Την 29/12/1944 κατηρτήσθη το 165 και 166 ΤΕ.

Την 30/12/1944 έγινε στον Άγιο Κων/νο μνημόσυνο των πεσόντων βρετανών κατά τις επιχειρήσεις.

Την 1/1/1945 «με ελαφράς προωθήσεις, η Κοκκινιά είχε περισφυχθή από Αγ Ι Ρέντη, Καμίνια και Ταμπούρια. Οι ΕΛΑΣίται με προφυλακάς επί του λόφου Αγ Γεωργίου, Τουρκοβούνια, Καραβάς είχον την όλην δύναμιν των εις Νέαν Κοκκινιάν Προωθημένην εις Νεκροταφείον Αναστάσεως και Λευκάδος (Αγ Σοφία)».

Την 3/1/1945 σχηματίστηκε η κυβέρνηση Πλαστήρα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αφίσα του ΕΑΜ.

«Θ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΙΣ»

Την νύκτα της ιδίας μέρας (4-5-1945) επιτυγχάνεται πλευρική επιχείρησις από Αγ Ι Ρέντην προς Κοκκινιάν. Οι ΕΛΑΣίται αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον αγώνα. Η Κοκκινιά εκκενούται την 10.00 ώραν της 5/1/1945»

Την 6/1/1945 γίνεται «με πάσαν επισημότητα η τελετή της καταδύσεως του Σταυρού παρουσία Υπουργών και Βρεττ. Αρχών σει Πασσαλιμάνι.

Επισκέπτομαι την κοκκινιάν εγκαθιστώ το Αστνομικόν Τμήμα εις τον Δήμαρχον.

Ατυχώς κατά την ίδιαν ημέραν της λήξεως των εχθροπραξιών εθρηνήσαμεν τρία θήματα του 160 Τάγματος κατά την ενέργειαν των εις Αγ Ιωάννην Ρέντην μεταξύ των οποίων τον Διοικητήν του Τάγματος και σεμνόν στρατιώτην Αντ/ρχην Πεζ Πλευράγαν Γεωργ. Ούτινος ο πρωτότοκος υιός είχεν καταταγή εθελοντής Εθνοφυλακής.

Η κηδεία του εγένετο με επσημότητα και εκδηλώσεις συντριβής ολοκλήρου του Πειραικού λαού την επομένην 7/1/1945».

«Ι ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΙΝ»

Επισκέπτομαι την 8 και 9/1/1945 τους Δήμους Κοκκινιάς, Αγ Γεωργίου Κερατσινίου και κοινότητα Κορυδαλλού.

Η αποκατάστασις της ησυχίας με άγει εις το να παρατείνω τη ώραν κυκλοφορίας μέχρι της 19.30. Διέταξα και επεραιώθησαν αι δικογραφίαι τριών εκ των κυριοτέρων εκτελεστών κρατουμένων εις τας φυλακάς ίνα δικαστούν αμέσως υπό του Στρατοδικείου».

Την 11/1/1945 κατήλθε στον Πειραιά ο υφυπουργός Στρατιωτικών Στρατηγός Σπάης.

Την 13/1/1945 «ερύθμισα το ζήτημα της απεργίας των εργατών αλευρομύλων και της αποσυμφορήσεως των Φυλακών».

Την 14/1/1945 «εγένετο τελετή της μετονομασίας της πλατείας Κοραή εις πλατείαν Ουίστον Τσώρτσιλ»

Την 17/1/1945 το Τάγμα Πεζοναυτών αποσύρεται από την Δραπετσώνα στην ΣΝΔ για να αναπαυτεί και να ανασυγκροτηθεί.

Την 18/1/1945 «Η άσκησις Ποινικής αγωγής αφαιρείται από την ΣΔΠ και υποβάλεται εις την ΑΣΔ Αττικής. Συνεπώς η δίκη των τριών εκτελεστών αναβάλλεται.»

Την 20/1/1945 εγκαθίσταται ο νέος Δήμαρχος Ντεντιδάκης Π

Την 22/1/1945 «αφίκνειται ο Μέραρχος Συντ/ρχης Γιατζής Δ»

«ΙΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ»

…..

«ΙΒ ΠΡΟΤΑΣΙΣ»

…..

Αθήναι τη 31/10/1945

Ο Τέως ΣΔΠειραιώς

ΤΥ

Σ ΠΡΟΚΟΣ

ΣΥΝ/ΧΗΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Πειραιάς, 1945. Άδειασμα φορτίου της αγγλοαμερικανικής επισιτιστικής βοήθειας (Φωτ.: Συλλογή Μ.Γ. Τσαγκάρης).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΡΧΕΙΑ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ