Γ ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

«ἡ γῆ των νὰ μὴν παράγῃ καρπούς, αἱ γυναῖκές των νὰ γεννῶσι τέρατα, νὰ ἐξαφανισθῶσιν αὐτοί τε, ἡ πόλις των καὶ ἡ φυλή των καὶ αἱ πρὸς τοὺς θεοὺς θυσίαι των νὰ μὴν γίνωνται δεκταὶ»

Κατάρα κατά των παραβατών του όρκου των αμφικτιονιών (Δελφοί)

 

 

 

 

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι Δελφοί λόγω του πλούτου που είχαν συσσωρεύσει έγινε πολλές φορές ο έλεγχός τους αιτία πολέμων.

Το 357 πχ ο βασιλιάς Φίλιππος Β είχε διευρύνει την επιρροή του στην Κεντρική Ελλάδα, το 356 πχ ξέσπασε ένα πολυετής και αιματηρός πόλεμος που ονομάστηκε Γ Ιερός πόλεμος, οι δύο προηγούμενοι είχαν γίνει ο πρώτος  στα χρόνια του Σόλωνα και  ο δεύτερος πριν τον Πελοποννησιακό πόλεμο.

 

Στόχος αυτών των πολέμων ήταν ο έλεγχος των Δελφών και φυσικά του πλούτου του.

Το 362 π.Χ. οι Φωκείς, σύμμαχοι τότε των Θηβαίων, αθέτησαν να ενισχύσουν τον Θηβαϊκό στρατό στην εκστρατεία του στην Πελοπόννησο.

 

Την στάση τους αυτή αποφάσισαν να τιμωρήσουν οι Θηβαίοι, κατηγορώντας τους στο Αμφικτυονικό συνέδριο για ιεροσυλία επειδή είχαν καλλιεργήσει μέρος των ιερών κτημάτων των Δελφών. Για την καταπάτηση της ιεράς γης και καταδικάστηκαν από τους ιερομνήμονες των Αμφικτιονιών (μόνιμος σύνδεσμος για την διαχείριση του ιερού) σε υπέρογκο πρόστιμο.

            Σε συνέλευση που συγκάλεσαν οι Φωκείς ο Φιλόμηλος από την πόλη Λέδων μίλησε για την αδυναμία της χώρας του να πληρώσει αυτό το ποσό και έπεισε τους Φωκείς που η μόνη τους επιλογή ήταν να αντισταθούν και να καταλάβουν τους Δελφούς.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Πύργος των τειχών της πόλης κράτους της Λίλαιας.

Οι Φωκείς κατόρθωσαν να δημιουργήσουν ένα στρατό 5.000 αντρών (με την βοήθεια των Σπαρτιατών  που προσέφεραν  ένα ποσό 15 ταλάντων για να φτιάξουν στρατό) με τον οποίο κατέλαβαν το μαντείο των Δελφών.

 

Ο Φιλόμηλος τότε οχύρωσε τους Δελφούς ενώ κατέστρεψε την πέτρα στην οποία ήταν καταγεγραμμένη η απόφαση για την τιμωρία τους. Το πρώτο πράγμα που έκαναν ήταν να πάρουν τα λεφτά του μαντείου, εναντίον τους κινήθηκαν οι Θηβαίοι, οι Λοκροί και οι Θεσσαλοί.

 

Οι Λοκροί της Άμφισσας προσπάθησαν να καταλάβουν το μαντείο αλλά απωθήθηκαν από τις δυνάμεις του Φιλόμηλου. Ένα χρόνο μετά ο Φιλόμηλος σκοτώθηκε στην μάχη που διεξήχθη στην πόλη Νέον της Φωκίδας, κοντά στην Τιθορέα σε μία σύγκρουση εναντίον των Βοιωτών. Τον διαδέχτηκε στην ηγεσία των Φωκέων ο Ονόμαρχος. Ο Ονόμαρχος δαπανόντας χρήματα από τους θησαυρούς των Δελφών έφτιαξε έναν ισχυρό μισθοφορικό στρατό 20.000 πολεμιστών και 1000 ιππέων ενώ την ίδια περίοδο άρχισε να οχυρώνει τις Φωκικές πόλεις.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι πόλεις της Φωκικής συμπολιτείας.

            Οι Φωκαείς με την υποστήριξη των Αθηναίων και των Σπαρτιατών, συμμάχησαν με τους τυράννους των Φερών και εκστράτευσαν  για να καταλάβουν την Θεσσαλία, σ αυτή την επιχείρηση βρήκαν αντιμέτωπους την πλειονότητα των Θεσσαλών, τους Περραιβούς, τους Θηβαίους, τους Λοκρούς και τον Φίλιππο Β δηλαδή τους Μακεδόνες (Τον Φίλιππο Β τον προσκάλεσαν το 353 πχ οι Θεσσαλοί αριστοκράτες Αλευάδες). Αρχικά το 354πχ  οι Μακεδόνες ηττήθηκαν σε δύο μάχες από τους Φωκείς (Ὀνόμαρχος ὁ Φωκεὺς Φίλιππον δυσὶ μάχαις νικήσας εἰς τοὺς ἐσχάτους κινδύνους ἤγαγεν). Θεωρείται πως σημαντικό ρόλο στην νίκη των Φωκεών έπαιξε η χρήση καταπελτών που χτυπούσαν την Μακεδονική φάλαγγα.

Στην μάχη του Κρόκιου Πεδίου ( 352 πχ)  κοντά στον Παγασητικό κόλπο. Ο Φίλιππο Β της Μακεδονίας με 20.000 άνδρες πεζικό και 3.000 ιππείς και οι Φωκαείς με  τον Ονόμαρχο και τον Χάρη τον Αθηναίο  με τα πλοία του. Ο Φίλιππος έστειλε τους άνδρες του στη μάχη φορώντας στεφάνι δάφνης. Στη μάχη που ακολούθησε ο Φίλιππος πέτυχε μια συντριπτική νίκη κατά των Φωκαέων. Οι τελευταίοι έτρεχαν προς τη θάλασσα να επιβιβαστούν στα πλοία του Χάρη. Όμως ο αριθμός των νεκρών τους είναι τεράστιος: 6.000 νεκροί ανάμεσα τους και ο Ονόμαρχος τον διαδέχτηκε στην συνέχεια ο Φάυλλος και 3.000 αιχμαλώτους που τους έπνιξαν σαν ιερόσυλους. (διόπερ Ὀνομάρχου σπουδῇ βοηθήσαντος μετὰ πεζῶν δισμυρίων καὶ πεντακοσίων ἱππέων ὁ μὲν Φίλιππος πείσας τοὺς Θετταλοὺς κοινῇ τὸν πόλεμον ἄρασθαι συνήγαγε τοὺς πάντας πεζοὺς μὲν ὑπὲρ τοὺς δισμυρίους, ἱππεῖς δὲ τρισχιλίους.  γενομένης δὲ παρατάξεως ἰσχυρᾶς καὶ τῶν Θετταλῶν ἱππέων τῷ πλήθει καὶ ταῖς ἀρεταῖς διαφερόντων ἐνίκησεν ὁ Φίλιππος.τῶν δὲ περὶ τὸν Ὀνόμαρχον καταφυγόντων εἰς τὴν θάλατταν καὶ τυχικῶς παραπλέοντος τοῦ Ἀθηναίου Χάρητος μετὰ πολλῶν τριήρων πολὺς ἐγένετο φόνος τῶν Φωκέων: οἱ γὰρ φεύγοντες ῥίψαντες τὰς πανοπλίας διενήχοντο πρὸς τὰς τριήρεις, ἐν οἷς ἦν καὶ αὐτὸς Ὀνόμαρχος.  τέλος δὲ τῶν Φωκέων καὶ μισθοφόρων ἀνῃρέθησαν μὲν ὑπὲρ τοὺς ἑξακισχιλίους, ἐν οἷς ἦν καὶ αὐτὸς ὁ στρατηγός, ἥλωσαν δὲ οὐκ ἐλάττους τῶν τρισχιλίων. ὁ δὲ Φίλιππος τὸν μὲν Ὀνόμαρχον ἐκρέμασε, τοὺς δ᾽ ἄλλους ὡς ἱεροσύλους κατεπόντισεν.)

Οι Φωκαείς ζήτησαν βοήθεια από τον Αρταξέρξη, ο οποίος τους την πρόσφερε  πρόθυμα (πρέσβεις ἐξέπεμψαν πρὸς τὸν τῶν Περσῶν βασιλέα, παρακαλοῦντες εἰσευπορῆσαι τῇ πόλει χρήματα: ὁ δ᾽ Ἀρταξέρξης προθύμως ὑπακούσας ἔδωκεν αὐτοῖς δωρεὰν ἀργυρίου τάλαντα τριακόσια).

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τριόβολο νόμισμα που κόπηκε στην Λίλαια το 480 π.Χ.
 

Στην συνέχεια ο Φίλιππος κινήθηκε κατά της Φωκίδας. Η κάθοδος των Μακεδόνων στην νότια Ελλάδα ανησύχησε τους Αθηναίους οι οποίοι έσπευσαν να αντιμετωπίσουν τους Μακεδόνες στις Θερμοπύλες και κατάφεραν να τους σταματήσουν. Την επόμενη χρονιά πέθανε ο Φάυλλος και στρατηγός των Φωκεών έγινε ο Φάλαιρος. Τα επόμενα χρόνια οι Φωκαείς εκστράτευσαν κατά της Βοιωτίας αλλά χωρίς επιτυχία. Κατόρθωσαν όμως στο διάστημα αυτό να διατηρήσουν τις κτήσεις τους.

                        Το 346 οι Αθηναίοι εξαντλημένοι ήθελαν ειρήνη με τον Φίλιππο Β, ακόμα και ο Δημοσθένης ήταν σύμφωνος (μάλιστα δ᾽ αὐτοὺς παρώξυνε προστῆναι τῆς Ἑλλάδος Δημοσθένης ὁ ῥήτωρ), στις διαπραγματεύσεις μετείχε ο  Αισχίνης και ο Φιλοκράτης (Φιλοκράτειος ειρήνη). Οι Φωκείς που έμειναν χωρίς συμμάχους.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Νόμισμα της Λίλαιας του 300 π.Χ.

 

Τελικά το 346 π.Χ. οι Φωκείς αναγκάστηκαν να παραδοθούν. Η ποινή που τους επιβλήθηκε ήταν πολύ σκληρή καθώς υποχρεώθηκαν να πληρώνουν 60 τάλαντα ετησίως για να ξεπληρώσουν τους θησαυρούς που αφαίρεσαν από τους Δελφούς ενώ τους αφαιρέθηκαν και οι δύο ψήφοι που είχαν στο Αμφικτυονικό συνέδριο οι οποίοι δόθηκαν στους Μακεδόνες (ἔδοξεν οὖν τοῖς συνέδροις μεταδοῦναι τῷ Φιλίππῳ καὶ τοῖς ἀπογόνοις αὐτοῦ τῆς Ἀμφικτυονίας καὶ δύο ψήφους ἔχειν, ἃς πρότερον οἱ καταπολεμηθέντες Φωκεῖς εἶχον: τῶν δ᾽ ἐπὶ Φωκεῦσι τριῶν πόλεων περιελεῖν τὰ τείχη καὶ μηδεμίαν κοινωνίαν εἶναι τοῖς Φωκεῦσι τοῦ ἱεροῦ μηδὲ τοῦ Ἀμφικτυονικοῦ συνεδρίου: μὴ ἐξεῖναι δὲ αὐτοῖς μήτε ἵππους μήτε ὅπλα κτήσασθαι, μέχρις ἂν οὗ τὰ χρήματα ἐκτίσωσι τῷ θεῷ τὰ σεσυλημένα: τοὺς δὲ πεφευγότας τῶν Φωκέων καὶ τῶν ἄλλων τῶν μετεσχηκότων τῆς ἱεροσυλίας ἐναγεῖς εἶναι καὶ ἀγωγίμους πάντοθεν:  τὰς δὲ πόλεις ἁπάσας τῶν Φωκέων κατασκάψαι καὶ μετοικίσαι εἰς κώμας, ὧν ἑκάστην μὴ πλεῖον ἔχειν οἰκιῶν πεντήκοντα, μηδ᾽ ἔλαττον διεστάναι σταδίου τὰς κώμας ἀπ᾽ ἀλλήλων: ἔχειν δὲ Φωκεῖς τὴν χώραν καὶ φέρειν κατ᾽ ἐνιαυτὸν τῷ θεῷ φόρον τάλαντα ἑξήκοντα, μέχρις ἂν ἐκτίσωσι τὰ ἀπογραφέντα χρήματα κατὰ τὴν ἱεροσυλίαν: τιθέναι δὲ καὶ τὸν ἀγῶνα τῶν Πυθίων Φίλιππον μετὰ Βοιωτῶν καὶ Θετταλῶν διὰ τὸ Κορινθίους μετεσχηκέναι τοῖς Φωκεῦσι τῆς εἰς τὸ θεῖον παρανομίας:  τοὺς δὲ Ἀμφικτύονας καὶ τὸν Φίλιππον τὰ ὅπλα τῶν Φωκέων καὶ τῶν μισθοφόρων καταπετροκοπῆσαι καὶ τὰ λείψανα αὐτῶν κατακαῦσαι καὶ τοὺς ἵππους ἀποδόσθαι. ἀκολούθως δὲ τούτοις διέταξαν οἱ Ἀμφικτύονες τὰ περὶ τὴν ἐπιμέλειαν τοῦ μαντείου καὶ τἄλλα πάντα τὰ πρὸς εὐσέβειαν καὶ κοινὴν εἰρήνην καὶ ὁμόνοιαν τοῖς Ἕλλησιν ἀνήκοντα.  μετὰ δὲ ταῦτα Φίλιππος μὲν τὰ δεδογμένα τοῖς Ἀμφικτύοσι συγκαταστήσας καὶ πρὸς πάντας φιλοφρονηθεὶς ἐπανῆλθεν εἰς Μακεδονίαν, οὐ μόνον δόξαν εὐσεβείας καὶ ἀρετῆς στρατηγικῆς περιπεποιημένος, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὴν μέλλουσαν αὔξησιν αὐτῷ γίνεσθαι μεγάλα προκατεσκευασμένος. ἐπεθύμει γὰρ τῆς Ἑλλάδος ἀποδειχθῆναι στρατηγὸς αὐτοκράτωρ καὶ τὸν πρὸς Πέρσας ἐξενεγκεῖν πόλεμον: ὅπερ καὶ συνέβη γενέσθαι. ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων ἐν τοῖς οἰκείοις χρόνοις τὰ κατὰ μέρος ἀναγράψομεν, νῦν δ᾽ ἐπὶ τὸ συνεχὲς τῆς ἱστορίας τρεψόμεθα.).

 

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : ΤΡΙΤΟΣ ΙΕΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 356 - 346 π.Χ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ των Δ.Ι Κυρτάτα και Σ. Ι. Ράγκου εκδόσεις ΤΟ ΒΗΜΑ

Διώδωρος ο Σικελιώτης εκδόσεις ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ