ΑΠΟ ΤΟΝ «ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΓΩΝΑ» ΣΤΟΝ «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ»

Το πρώτο κομμουνιστικό κόμμα είχε την ονομασία ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας) είχε τρεις εφημερίδες :

Τον «Εργατικό αγώνα»

Τον «Σοσιαλισμό» και

Το «Αβάντι».

Το πρώτο συνέδριο όρισε σαν όργανό του τον «Εργατικό αγώνα» με διευθυντή τον Δημήτρη Λιγδόπουλο μέλος της Κεντρικής Επιτροπής.

Ο «Εργατικός Αγών» αρθρογραφούσε υπέρ της εθνικοποίησης των ατμόπλοιων, των σιδηροδρόμων, των τσιφλικιών, των μοναστηριακών κτημάτων, της κατάργησης του βασιλικού θεσμού, της καθιέρωσης του 8ώρου, της Κυριακής αργίας, υπέρ των κοινωνικών ασφαλίσεων και του δικαιώματος της απεργίας. Ζητούσε να υπάρχει ειρήνη και συνεργασία της κυβέρνησης με τα άλλα κράτη. Φυσικά υπερασπιζόταν την ΕΣΣΔ και κατέκρινε την αποστολή Ελληνικού Στρατού στην Ουκρανία.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Στις 9/2/1909 ο νομομαθής και πολιτικός Γεώργιος Φιλάρετος εξέδωσε την εφημερίδα Ριζοσπάστης ως «εβδομαδιαία εφημερίδα δημοκρατικών αρχών».

Στο φύλλο της 25-10-1920 δημοσίευσε το άρθρο «Το ελληνικό προλεταριάτο χαιρετίζει τη Σοβιετική Ρωσική δημοκρατία». Περιττό να πούμε ότι κουβέντα δεν γινόταν για την γιγαντιαία προσπάθεια της απελευθέρωσης των σκλάβων Μικρασιατών, δεν ξέρω αν γραφόντουσαν και κείμενα εναντίον αυτής της προσπαθείας.

Όταν έγινε το 2^ο συνέδριο του ΣΕΚΕ (5-9 Απριλίου 1920 η εφημερίδα είχε κυκλοφορία 6.000 φύλλα και η εγγραφή συνδρομητών απέδωσε 20.000 δραχμές, από το 1921 η εφημερίδα μη αντέχοντας τα έξοδα ημερήσιας εφημερίδας μετατράπηκε σε εβδομαδιαία.

Βαθμιαία η εφημερίδα αντικαταστάθηκε από τον «Ριζοσπάστη» που εκδιδόταν από τον Ιούνη του 1917 στη Θεσσαλονίκη σαν δισεβδομαδιαία και τα πρώτα επτά φύλλα κυκλοφόρησαν σε τέταρτο σχήμα (τετρασέλιδα και τετράστηλα). Από τις 23/7/1917 άρχισε να κυκλοφορεί και στην Αθήνα (παλαιότερα υπήρχε εφημερίδα με τον τίτλο «Ριζοσπάστης» που εξέδιδε ο Γ Φιλάρετος από το 1908-1911, αλλά και παλαιότερα στη Κεφαλλονιά από το 1862-1863 σαν «Αληθινός Ριζοσπάστης» ).

Πρώτος διευθυντής του «Ριζοσπάστη» ήταν ο Γιάννης Πετσόπουλος και αρχισυντάκτης ο Νίκος Γιαννιός, βέβαια και οι δύο κατηγορήθηκαν ο μεν πρώτος ότι είχε «ακαταστάλαχτες απόψεις» ο δε δεύτερος ότι είχε «ιδιαίτερα μεταρρυθμιστικές απόψεις» και ότι δεν προπαγάνδιζαν τις «ιδέες του επιστημονικού σοσιαλισμού», αλλά «ένα κράμα προοδευτικών φιλελεύθερων και μεταρρυθμιστικών σοσιαλιστικών ιδεών», ειδικά για τον Γιαννιό υποστηρίχτηκε ότι μέσω του «Ριζοσπάστη» συγκέντρωνε στοιχεία για να δημιουργήσει ξεχωριστό κόμμα ριζοσπαστών – δημοκρατών. Ή σε μια «Ένωση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη»… γρήγορα λοιπόν τους διέλυσαν.  Τώρα για να πάρουμε μια μυρουδιά τι έγραφε ο «Ριζοσπάστης» επί Γιαννιού δίνουμε ένα δείγμα της 4 Σεπτεμβρίου 1918:

«….Ειδοποιούμε τον κο Βενιζέλον και όλον τον ελληνικόν κόσμον ότι τα χτες…  υποβληθέντα εις την κυβέρνησιν σοσιαλιστικά δήθεν υπομνήματα και δηλώσεις για σοσιαλιστικά συνέδρια κλπ  είναι όλα μαγειρέματα εβραϊκής κατασκευής…. Η κυβέρνησις και ο τύπος θα εύρουν ορθόν ότι δεν πρέπει να ενθαρρύνουν τας εν Ελλάδι ενεργείας της Φεντερασιόν….».

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ο «Εργατικός Άγων», στις 29 Νοεμβρίου 1920 αναφέρει «Τα λαγκάδια και τα βουνά της Μικρασίας γεμίσανε απ’ τα κορμιά των συναδέλφων μας. Τα όρνια του ουρανού χορτάσανε με τις σάρκες μας. Μη μας μιλάτε άλλο για πατρίδες και για εθνικές επαναστάσεις».

Και τότε (μετά τα «μαγειρέματα εβραϊκής κατασκευής») επενέβη ο Πετσόπουλος και άλλαξε η κατάσταση… ο Γιαννιός απεχώρησε 23/91918 και η εφημερίδα πήρε «επαναστατική κατεύθυνση».

Μετά το πρώτο Εθνικό Συμβούλιο του κόμματος της 13^ης Μαΐου 1919 ο «Ριζοσπάστης» αποσπάδήλωση του διευθυντή της ότι «δέχεται τον πολιτικόν και οικονομικόν έλεγχον του κόμματος» (στην καθαρεύουσαν βεβαίως), και κάνει τον Πετσόπουλο μέλος του κόμματος, η δε εφημερίδα «θα είναι υποχρεωμένη να συμμορφούνται προς το  κααστατικόν του κόμματος και τους όρους του ειδικού ψηφίσματος του Συμβουλίου μέχρις ότου το επόμενον συνέδριον καθορίσει τελικά την θέσιν της ως προς το κόμμα».

Στην έκδοση της 15^ης Σεπτεμβρίου 1919 ο υπάρχων υπότιτλος «εφημερίς δημοκρατικών αρχών» αντικαταστάθηκε με την φράση «Σοσιαλιστική εφημερίς».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Στις φυλακές Συγγρού το 1922. Εικονίζονται, πάνω αριστερά, ο Πετσόπουλος και, κάτω δεξιά, ο Κορδάτος.

Πάρθηκαν αποφάσεις στο 2^ο συνέδριο 5-9 Απριλίου 1920 και στις 24/5/1920 η ΚΕ γνωστοποίησε ότι η εφημερίδα μπήκε υπό τον έλεγχο του κόμματος με εκπρόσωπο τον Γιάννη Κορδάτο. Από τις 2/6/1920 ο «Ριζοσπάστης» άρχισε να κυκλοφορεί σαν όργανο του κόμματος και δίπλα στην φράση  «Σοσιαλιστική εφημερίς» προστέθηκε η φράση «Υπό ον πολιτικόν έλεγχον της Κεντρικής Επιτροπής του Σοσιαλιστικού κόμματος Ελλάδος». Από τον Μάρτιο του 1921 ο Πετσόπουλος για αριστερίστικες τάσεις διαγράφτηκε και καθαιρέθηκε από την διεύθυνση της εφημερίδας. Την 1/8/1921 (όταν οι Έλληνες μάτωναν στον Σαγγάριο) ο «Ριζοσπάστης» άλλαξε υπότιτλο και έγινε «Όργανο του Σοσιαλιστικού εργατικού κόμματος (Κομμουνιστικού) και της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος» και όταν τον Σεπτέμβριο του 1922  Ελληνικός Στρατός ηττήθηκε και καιγόταν η Σμύρνη, ορίστηκε αρχισυντάκτης ο Λευτέρης Σταυρίδης και από τον Νοέμβριο ο Γιάννης Κορδάτος με τον Πέτρο Πικρό και η πρώτη φάση της εφημερίδας έκλεισε τον Δεκέμβριο του 1924 με διευθυντή τον Τάκη Φίτσο.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Η ΣΗΜΑΙΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ της Σταύρου Ζορμπαλά εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ