ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΚΕΛΛΗΣ - ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

(1735-1791)

 

Θεωρείται ο 2^ος οικιστής και στην πραγματικότητα δημιουργός της πόλεως των Κυδωνιών (Αιβαλί), μετέτρεψε τον αφανή και άσημο οικισμό σε πόλη, η ηγεσία του διήρκεσε 20 χρόνια και εργάστηκε σαν πολιτικός δικτάκτορας.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο ΙΩΑΝΝΗΣ  ΔΗΜΗΤΡΚΕΛΛΗΣ - ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ δια χειρός Φώτη Κόντογλου. 

Ο πατέρας του Δημητράκης και η μητέρα του Ρήγαινα κατήγοντο από τα Βασιλικά Λέσβου αποίκισαν στην Κυδωνία ανεδείχθη σε δημογέροντα, είχαν 3 υιούς και 4 κορίτσια, ο πρωτότοκος γεννήθηκε το 1735 και ονομαζόταν Ιωάννης, οι πληροφορίες για αυτόν είναι αντιφατικές άλλοι λέγουν ότι ήταν αγράμματος και πτωχός ιερέας, άλλοι δε  ότι ήταν λόγιος και σπούδασε για να γίνει ιερέας στο Άγιο όρος στην Αθωνιάδα σχολή,  ο M Raffenel ( συμφωνεί και ο Αμβρ. Διδότος ),  αναφέρουν ότι 25 ετών  άφησε  την πατρίδα του για να μάθει τον κόσμο και να σπουδάσει γλώσσες της ανατολής,  ήταν  φυσικό να μπλέξει, και φυσικά έμπλεξε (σύμφωνα με την παράδοση ), έγινε λένε ξεφτέρι στο μαχαίρι και το μουσκέτο, ώσπου αποφάσισε να γίνει μοναχός στ Άγιο όρος, εκεί έγινε άλλος άνθρωπος στα 1757 επέστρεψε στις Κυδωνίες με κομποσκοίνι  στο χέρι και άρματα στο σελάχι, ο Ιωάννης Δημητρακέλλης χειροτονήθηκε ιερέας στην Πέργαμο και λειτουργούσε στην Παναγιά  πέρα από τον ποταμό. Μα τα φερσίματά του δεν ήταν παπαδίστικα, είχε παραγιούς που έκρυβαν πιστόλες στα πουκάμισα τους και τον ακολουθούσαν κατά πόδας.

Αυτός ο παπάς για τους ξωμάχους ήταν ο άνθρωπός τους.  Όταν πήγε να πάρει την ευχή του Πατριάρχη, σπιούνοι το πρόφτασαν στον Καραοσμάνογλου τον μπέη της Πέργάμου, και σκέφτηκαν να τον ξεπαστρέψουν, η διαδρομή μύριζε μπαρούτι στο Oρτάκοι τον περίμεναν Τούρκοι  μαχαιροβγάλτες, μετά την συμπλοκή με τον παπά μέτραγαν δέκα επτά σκοτωμένους . Eνα χρόνο έμεινε στην Κωνσταντινούπολη ο παπα-Οικονόμου εκεί δημιούργησε φιλίες όπως τον κυρ-Πετράκη τον σαράφη του Σουλτάνου, τον Νικόλαο Μαυρογένη που ήταν στην δούλεψη του Σουλτάνου και τους Χιωτέληδες και έμαθε την τέχνη του παζαρέματος, όταν γύρισε στο Αιβαλί με γνώση και σύνεση χειρίστηκε τις υποθέσεις του.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Cezayirli Gazi Hasan Paşa.

Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΤΣΕΣΜΕ

 

            Τον Ιούλιο του1770 οι Τούρκοι ηττήθηκαν στην ναυμαχία του Τσεσμέ από τους Ρώσους, ο διάσημος αντιναύαρχος Χασάν μπέης Τζετζάερλι Καραμάντολογλου (Cezayirli Gazi Hasan Paşa) ο επικληθείς Γαζής   διεσώθηκε και πεζός με δύο τουρκόπουλα πήρε τον δρόμο για την Κωνσταντινούπολη, εξαντλημένοι έφτασαν έξω από το Αϊβαλί, ο παπά Οικονόμου τους περιέθαλψε και τους βοήθησε να συνεχίσουν τον δρόμο τους με ασφάλεια και άνεση,  σε ανταπόδοση ο μπέης  έκανε ριτζά στον Σουλτάνο και έβγαλε φιρμάνι που οι πιο σπουδαίες διατάξεις του πρόβλεπαν :

1. Οι μουσουλμανικές οικογένειες έπρεπε να φύγουν από την πόλη, και του λοιπού απαγορευόταν η εγκατάσταση τούρκου στις Κυδωνίες.
2. Η πόλη ανεκηρύσσετο ανεξάρτητος.
3. Η διοίκηση της πόλης ανετίθετο στους κατοίκους της.
4. Οι μόνοι τούρκοι που επιτρεπότουσαν στην πόλη ήταν ο διοικητής και ο δικαστής οι οποίοι ήταν έμισθοι της πόλεως και απολυόντουσαν από τους πολίτες.
5. Στρατιωτικός διοικητής δεν μπορούσε να παραμείνει στην πόλη, ούτε να διέρχεται.
6. Η πόλη απαλλάσσετο από τον φόρο της δεκάτης.

Το φιρμάνι χάθηκε κατά την καταστροφή της πόλης το 1821.

      Με την έκδοση αυτού του φιρμανιού άρχισε η δημιουργία της πόλεως των Κυδωνιών, δεν έμενε παρά να βρεθεί άνθρωπος που θα ωθούσε την πόλη με τις διοικητικές του ικανότητες και κυρίως με μυαλό ανοικτό και τσαγανό, και να πως βρέθηκε ο βοεβόδας των Κυδωνιών .

 

ΜΑΧΗ ΚΥΔΩΝΙΩΝ

 

      Ο Ομέρ Μπουντούρογλου  του Αδραμυτίου και ο Χουσείν Καραοσμάνογλου της Περγάμου, αποφάσισαν να αφανίσουν εν τη γεννέσει της την πόλη των Κυδωνιών,  ο παπα – Γιάννης  έβγαλε ντελάλη που όριζε ότι να είναι ξαρμάτωτοι οι Αιβαλιώτες,  οι σπιούνοι το πρόφτασαν στους τούρκους και αυτοί κίνησαν με καβαλαρία να πατήσουν την πολιτεία.

      Ο Οικονόμου  μάζεψε τους δικούς του και τους χώρισε στα δύο, η μικρότερη ομάδα κτύπησε τον Χουσείν και στην πρώτη ευκαιρία υποχώρησε, οι τούρκοι τους καταδίωξαν νομίζοντας ότι φεύγουν για να σωθούν και έτσι αδυνάτισαν, τότε η κύρια δύναμη του Οικονόμου με επικεφαλής το πρωτοπαλίκαρό του τον Παναγή τους ρίχτηκε και έγινε μεγάλη σφαγή, στην μάχη αυτή τραυματίστηκε όχι σοβαρά και ο παπα-Οικονόμου, μετά το τέλος της μάχης ζήτησε να του φέρουν τον τούρκο που τον κτύπησε  και τον έστειλε ξυπόλητο στην Πέργαμο να πει τα μαντάτα στον Καραοσμάνογλου. Βλέποντας τα όσα έγιναν ο Ομέρ έφυγε στο Αδραμύττιο.

      Έκτοτε ο Οικονόμος όταν έβγενε από το σπίτι του οι Αϊβαλιώτες τον προσκυνούσαν σαν Βοεβόδα.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η Ακαδημία των Κυδωνιών.

ΚΥΔΩΝΙΑΙ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΑΙΟΛΙΔΟΣ

 

             Ο Βοεβόδας πια παπά Γιάννης Οικονόμου, βάλθηκε να δημιουργήσει την πιο λαμπρής πόλης της ανατολής, με αμιγή Ελληνικό πληθυσμό και να εν ολίγοις το έργο του:

1. Το 1780  θεμελίωσε τον ναό της Παναγιάς των Ορφανών την οποία και όταν τελείωσε στόλισε με πολυελαίους, έγινε λαμπρός ναός με στολισμό από ελεφαντόδοντο, έβενο και όστρακα .
2. Δημιούργησε τρία  σχολεία βασικής εκπαίδευσης (από ένα στην Παναγιά των Ορφανών,  στη Μέσα Παναγιά και τον Ταξιάρχη).
3. Έφτιαξε Σχολή Ελληνικής (ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΚΥΔΩΝΙΩΝ ), που όταν την τελείωσε ο Μητροπολίτης Σαμουήλ ο Καλλιάρχης της Εφέσου δώρησε 300 τόμους βιβλία και έδωσε 10.000 γρόσια για να αγοράσει και άλλα, πρώτο σχολάρχη όρισε τον Ευγένιο από τα Βούρλα και διέταξε να παίρνει μαθητές από όλη την Ελλάδα .
4. Έκτισε Νοσοκομείο του Αιβαλιού με συνδρομές των κατοίκων της πόλης.
5. Έκτισε Λεπροκομείο.
6. Έβαλε τις βάσεις της οικονομικής ευημερίας των Κυδωνιών
7. Οργάνωσε διοικητικά, αστυνομικά και πολιτικά την πόλη, προσθέτοντας φίλους  και σύμμαχους από τους γύρω πρώην εχθρικά διακείμενους τούρκους μπέηδες.
8. Όρισε διοικητή για την άμυνα τον Παναγή Αιβαλιώτη,  που πολέμησε στην Τρίπολη τους Αρβανίτες και διακρίθηκε, το 1786 σκοτώθηκε στο Αγιασάτ  σε συμπλοκή με ρέμπελους που ενοχλούσαν την πόλη.

 

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ  ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

 

            Σε ηλικία 56 ετών ο Ιωάννης Δημητρακέλλης Οικονόμου ξημερώματα μεγάλης Παρασκευής πέθανε με πυρετό, ήταν ο άνθρωπος που σε λιγότερο από 20 χρόνια έκανε μια λαμπρή πόλη στην ανατολή. Ενώ όσο ήταν στην ζωή είχε πολλές αντιπαλότητες με Ρωμιούς και τούρκους, με τον θάνατό του οι Έλληνες κατάλαβαν ότι χάθηκε κάτι σημαντικό γι αυτούς και κλάψαν τον δημιουργό και όχι τον δικτάκτορα τους, ο Καραοσμάνογλου της Περγάμου μόλις το έμαθε χωρίς ανάσα έτρεξε στο κονάκι του συγχωρεμένου και ζήτησε να τον πάνε στον τάφο του, τον πήγαν στον Αη Βασίλη σύραν την ταφόπετρα και σαν είδε το κιβούρι του έκλαψε για πολύ ώρα , γιατί έχασε ο τόπος σπουδαίο άνδρα, και κατόπιν όπως ήρθε έφυγε.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι Κυδωνίες σε παλιά φωτογραφία.
 

            Δες τώρα τι είπαν για τον ανατολίτη  παπα :

• ΡΑΦΦΕΝΕΛ  ( Γάλλος διπλωμάτης και ιστορικός ) :  « Εις τον άνθρωπον τούτον έλειψε θέατρον μεγαλύτερον, για να επισύρη εις εαυτόν την προσοχήν του κόσμου».

 

• A  DIDOT ( Μαθητής της ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΚΥΔΩΝΙΩΝ, ιστορικός και διπλωμάτης) : « Εσκέφθη να καταστήση τον τόπον αυτόν ευτυχή και ελεύθερον. ...».

 

• Μ ΒΙΛΛΕΜΑΙΝ (Γάλλος Ακαδημαϊκός και ιστορικός) : « ... ανήρ μεγαλοφυής και καρτερικός, αγαθής θελήσεως.....».
• ΛΟΥΙΤΖΙ ΤΣΑΜΠΟΛΙΝΙ (Ιταλός Ακαδημαικός – Ιστορικός): « ...ανήρ σοφός και μετρημένος , Βασιλειανός, ήτοι θαυμαστής των έργων και ιδεών του Μ Βασιλείου».
• ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ Α ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ( Διδάσκαλος στις Κυδωνίες): «Μεγαλοφυής και καλός άνθρωπος...».
• ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΑΛΤΕΛΗΣ (Ιατρός – ποιητής): « Ανήρ μεγαλόνους και μεγαλουργός. Εμόρφωσε πόλιν λαμπράν και προνομιούχον....».
• ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ: (Ιατρός ): « Δαιμόνιος ανήρ....».
• Γ. Α. ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ (Καθηγητής Κυδωνιών): « Ο νέος Θησεύς των Κυδωνιών. Φιλόδοξος και φιλόπατρις, ζηλοτύπως έχων προς παν , ότι το καλόν....».
• Φ ΠΟΥΚΕΒΙΛ (Γάλλος ιστορικός και διπλωμάτης): «Κυδωνίαι πόλις περίφημος, θεμελιωθείσα τω 1740 υπό αιδεσιμωτάτου κληρικού Οικονόμου …ανέπτυξε εις  την πόλιν ζήλον προς την εργασίαν, η δε βιομηχανία και αι επιστήμαι ήκμαζον…».

 

Ας δούμε όμως τα χαρακτηριστηκά του άνδρα :

      ΑΝΑΣΤΗΜΑ     :         Μέτριο προς το ψηλό.

      ΟΦΘΑΛΜΟΙ     :          Καστανοί ανοικτού χρώματος.

      ΓΕΝΕΙΑ             :          Ξανθά μέτρια.

      ΜΕΤΩΠΟ          :          Ευρύ μέτριο.

      Φορούσε βελούδινο κάλυμμα στο κεφάλι, έμβλημα του αξιώματός του, του οποίου δεν είχε δικαίωμα κανείς άλλος να φέρει.