Αριστόκυπρος των Σόλων της Κύπρου

 

Στην γη της Ιωνίας στην Μικρά Ασία είχε ανάψει η σπίθα της επανάστασης κατά της ασιάτικης τυραννίας που καταδυνάστευε τις Ελληνίδες πόλεις της Ανατολής. Ο Μιλήσιος Αρισταγόρας ήταν ο αρχηγός της Ιωνικής επανάστασης που εκδηλώθηκε το 499 π.Χ., την οποία ακολούθησαν οι πλείστες ελληνικές πόλεις των παραλίων.

Τα πιο αξιοσημείωτα γεγονότα που συνέβησαν κατά την μακρά, σχετικά, περσική κυριαρχία στην Κύπρο, ήταν οι επανειλημμένες προσπάθειες των Κυπρίων να αποτινάξουν τον περσικό ζυγό. (Πληροφορίες δίνει με αρκετές λεπτομέρειες ο ιστορικός Ηρόδοτος.)

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι Σόλοι ήταν αρχαία ελληνική πόλη της  Κύπρου  , στη βόρεια ακτή της (περιοχή Μόρφου ), έδρα σημαντικού βασιλείου που άνθισε από την κλασσική μέχρι και την πρωτοχριστιανική περίοδο.

Βασιλιάς των Σόλων που βρίσκονταν στα Β.Α. της Κύπρου ήταν ο Αριστόκυπρος. Ο Αριστόκυπρος διαδέχτηκε τον πατέρα του Φιλόκυπρο (που έχτισε την πόλη των Σόλων τον 6ο π.Χ. αιώνα προς τιμήν ενός από τους 7 σοφούς της αρχαίας Ελλάδας και μεγάλου νομοθέτη, του Σόλωνα) και πήρε μέρος στην επανάσταση των Κυπρίων εναντίον των Περσών που έγινε με ηγέτη τον Ονήσιλο.

Ο Ονήσιλος, αδελφός του βασιλιά της Σαλαμίνας Γόργου που ήταν φιλοπέρσης, έκανε την πρώτη μεγαλόπνοη προσπάθεια να ενώσει όλα τα κυπριακά βασίλεια σε έναν κοινό αγώνα κατά των Περσών κάτω από την ηγεσία του. Αφού κατόρθωσε να εκθρονίσει το φιλοπέρση βασιλιά αδελφό του,  πείθει όλους τους βασιλείς της Κύπρου να συμμαχήσουν υπό την αρχηγία του.

Η προσπάθεια δεν είναι εύκολη επειδή στο νησί στάθμευε ισχυρή περσική φρουρά και επειδή υπήρχαν και άλλα ισχυρά φιλοπερσικά στοιχεία.

Οι βασιλείς των πόλεων  συμφωνούν, εκτός από τον βασιλιά του Αμαθούντα (πόλη της Ν.Α. Κύπρου). Ξεκινά να πολιορκεί τον Αμαθούντα με τον στρατό του, γιατί δεν ήθελε μια εχθρική πόλη πίσω από τις γραμμές του. Ενώ πολιορκεί τον Αμαθούντα, πληροφορείται ότι ο Δαρείος έστειλε μια περσική στρατιά η οποία καταφθάνει από την Κιλικία (νότια μικρασιατικά παράλια) μαζί με τον φοινικικό στόλο. Αρχηγός της στρατιάς ήταν ο Αρτύβιος.

Με αρχηγό του τον Αρτύβιο οι Πέρσες αποβιβάστικαν και  προχώρησαν προς την μεγαλύτερη πόλη του νησιού την Σαλαμίνα. Ο Αριστόκυπρος, αν και η πόλη του βρίσκονταν στην αντίθετη πλευρά του νησιού, έφτασε γρήγορα με τον στρατό του βασιλείου του για να συνασπιστεί με τους άλλους Κυπρίους.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι σπουδαιότερες πόλεις της αρχαιότητας.

 

Ο φοινικικός στόλος περιπλέει την χερσόνησο της Καρπασίας και φθάνει έξω από το λιμάνι της πανέμορφης Σαλαμίνας, πατρίδας του Τεύκρου (αδελφού του περίφημου Αίαντα του Τελαμώνιου) πολεμιστή του Τρωικού πολέμου.

Είναι πάντως γεγονός ότι οι Ίωνες ανταποκρίθηκαν αμέσως στην έκκληση των Κυπρίων για βοήθεια και έστειλαν στο νησί στρατεύματα και ισχυρή ναυτική δύναμη, που ανέλαβε την ευθύνη να αντιμετωπίσει τις ενωμένες ναυτικές δυνάμεις Περσών και Φοινίκων.

Οι Ίωνες ναυμάχησαν με τον φοινικικό στόλο και οι Σάμιοι ανδραγάθησαν καταστρέφοντας τον στόλο των βαρβάρων στα ανοιχτά της Σαλαμίνας.

Η αποφασιστική σύγκρουση έγινε στην πεδιάδα της Σαλαμίνας, στην ανατολική Κύπρο.

Ο Ονήσιλος μαζί με τους Σαλαμίνιους και ο Αριστόκυπρος βασιλιάς των Σόλων με τους επίλεκτους στρατιώτες του, παρατάσσονται στο κέντρο της παράταξης. Οι υπόλοιποι Κύπριοι μαζί με τον Στασάνορα βασιλιά του Κουρίου (αποικία του Άργους, κοντά στην Λεμεσό), παρατάσσονται στα άκρα της παρατάξεως. Ο Αρτύβιος μαζί με τους επίλεκτους στρατιώτες καταλαμβάνει την θέση του κέντρου, απέναντι από τον Ονήσιλο.

Ο Πέρσης ηγεμόνας έχει ένα άλογο εκπαιδευμένο να μάχεται κι’ αυτό στην σύγκρουση. Να στέκεται στα πίσω πόδια και να χτυπάει τον αντίπαλο με τα μπροστινά του. Όταν ο Ονήσιλος μαθαίνει για το άλογο του Πέρση βασιλιά, ζητάει την συμβουλή του Κάρα υπασπιστή του για το πώς θα τον αντιμετωπίσουν.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ψηφιδωτό από τους αρχαίους Σόλους.

Η μάχη ξεκινάει και ταυτόχρονα έξω από την Σαλαμίνα στην θάλασσα συγκρούονται ο ιωνικός με τον φοινικικό στόλο (τον οποίο και νίκησαν). Ο Ονήσιλος βαδίζει με τον στρατό του εναντίον του Αρτύβιου.

Οι σάλπιγγες ηχούν, προτάσσονται τα δόρατα και με βηματισμό στην αρχή και τροχάδην στο τέλος, συγκρούονται. Ένα τείχος από μέταλλο, σάρκα, οστά και άλογα πέφτουν πάνω στους δύστυχους Πέρσες, σμπαραλιάζοντας τις γραμμές τους και σκορπώντας τον πανικό. Ο Σαλαμίνιος βασιλιάς μάχεται με το δόρυ του και χτυπάει τους στρατιώτες του Αρτύβιου, ενώ το άλογο του Αρτύβιου στέκεται στα πίσω του πόδια και χτυπάει την ασπίδα του Ονήσιλου, ρίχνοντάς τον κάτω.

Ο Κάρας ο υπασπιστής του τρέχει αστραπιαία και με δρεπάνια κόβει τους τένοντες των πίσω ποδιών, σωριάζοντας κάτω άλογο και αναβάτη. Ο Ονήσιλος ορμάει και χτυπάει τον Αρτύβιο, ο οποίος αποκρούει. Ξαναχτυπάει με δύναμη τον Πέρση δυνάστη με την λαμπρή στολή του και τα χρυσοποίκιλτα στολίδια, ρίχνοντας τον κάτω και τον αποτελειώνει.

Εκείνη όμως την στιγμή που οι Έλληνες κέρδισαν την μάχη, ξαφνικά και χωρίς καμιά προειδοποίηση, ο βασιλιάς του Κουρίου Στασάνωρ αυτομολεί στους Πέρσες. Μαζί του παίρνει και τους Σαλαμίνιους αρματηλάτες και τους περισσότερους Κυπρίους.

Ο μόνος που παραμένει με το μέρος του Ονήσιλου είναι ο Αριστόκυπρος, ο βασιλιάς των Σόλων. Μάχονται σαν τα λιοντάρια στα κλουβιά. Ξέρουν ότι θα σκοτωθούν, αλλά είναι ταγμένοι στις αξίες και τα ιδανικά τους. Τα ξίφη τους πετάνε σπίθες χτυπώντας τις ασπίδες και τα όπλα των «αντιπάλων».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Νόμισμα της Σαλαμίνας, Βασιλέας Ευαγόρας Α΄

Ο Αριστόκυπρος, ο μοναδικός σύμμαχος του Ονήσιλου, τον συναγωνίζεται στην παλληκαριά.

Οι Αμαθούσιοι θέλουν νεκρό τον Ονήσιλο και αγωνίζονται ποιος θα προλάβει να τον χτυπήσει με το δόρυ του. Θέλουν να εκδικηθούν για την πολύμηνη πολιορκία της πόλης τους. Ένα δόρυ τον βρίσκει στο κορμί και τα μάτια του σκοτεινιάζουν, τα χέρια του κρεμάνε και τα πόδια του λυγίζουν από το βάρος του θώρακα και της ασπίδας. Το ξίφος πέφτει από το χέρι του. Ένας Αμαθούσιος χωρίς δισταγμό του παίρνει το κεφάλι με το ξίφος του κρατώντας το σαν τρόπαιο.

Οι Αμαθούσιοι κρεμάνε το κεφάλι του Ονήσιλου στην πύλη του Αμαθούντα για να τον χλευάσουν.

Τόσο ο Ονήσιλος όσο και ο Αριστόκυπρος έχασαν την ζωή τους, πολεμώντας όχι μόνο για την ελευθερία του νησιού τους, αλλά και για το γλυκό όνειρο μιας ενωμένης και ενιαίας Κύπρου.

Οι Ίωνες, όταν έμαθαν το αποτέλεσμα της μάχης, απέσυραν τα καράβια τους. Στο θρόνο της Σαλαμίνας ανέβηκε ξανά ο φιλοπέρσης βασιλιάς Γόργος. Οι φιλοπέρσες μονάρχες διατήρησαν την εξουσία στα βασίλειά τους.

Από τις κυπριακές πόλεις, δύο συνέχισαν τη σκληρή αντίσταση κατά των Περσών. Η μια ήταν η πόλη των Σόλων και η άλλη η Παλαίπαφος. Οι Σόλοι πολιορκήθηκαν από τους Πέρσες και άντεξαν για πέντε μήνες, μέχρι να αναγκαστούν να υποκύψουν. Τότε η πόλη αυτή που ανέκαθεν ακολουθούσε σαφώς φιλελληνική πολιτική, δέχτηκε σκληρότατες κυρώσεις. Μεταξύ άλλων, η πόλη έχασε την αυτονομία της -πράγμα ιδιαίτερα σοβαρό - κι βρέθηκε όπως φαίνεται κάτω από την κηδεμονία και επόπτευση του φιλοπέρση βασιλιά μιας γειτονικής πόλης, του Μαρίου. Μάλιστα για την ασφαλέστερη επόπτευση της πόλης των Σόλων, κτίστηκε στην κορυφή κοντινού λόφου που δεσπόζει στην περιοχή ένα μεγάλο οικοδόμημα στο οποίο θα πρέπει να είχε εγκατασταθεί και περσική φρουρά. Το οικοδόμημα αυτό, που ερευνήθηκε ανασκαφικά, είναι σήμερα γνωστό ως ανάκτορο του Βουνιού. Όπως προκύπτει από την αρχαιολογική έρευνα, αυτό το παλάτι - φρούριο κτίστηκε αρχικά με βάση τα ανατολικά πρότυπα. Αργότερα όμως, όταν τα πράγματα διαφοροποιήθηκαν, το ανάκτορο υπέστη διαδοχικές ανοικοδομήσεις (διακρίνεται συνολικά σε τέσσερις φάσεις) οπότε κυριάρχησαν τα ελληνικά αρχιτεκτονικά πρότυπα.

Η Παλαίπαφος (Πάφος) φαίνεται επίσης ότι είχε πολιορκηθεί και προβάλει μακρά και σθεναρή αντίσταση κατά των Περσών.

Λίγα χρόνια αργότερα το 480 π.Χ. οι Κύπριοι αναγκάστηκαν να συνδράμουν τον Πέρση Βασιλιά Ξέρξη με στρατιωτικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του κατά της Ελλάδας. Στην εκστρατεία του Ξέρξη κατά της Ελλάδας, οι Κύπριοι συμμετείχαν με μια ισχυρή ναυτική δύναμη που αριθμούσε 150 καράβια. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι, μετά την πανωλεθρία που έπαθε ο Ξέρξης στα στενά της Σαλαμίνας, η σύμμαχός του Αρτεμισία βλέποντας την απροθυμία των Κυπρίων να πολεμήσουν τους χαρακτήρισε όχι καλούς συμμάχους αλλά κακούς δούλους.

Αν και οι προσπάθειες αυτές των Κυπρίων απέτυχαν, ένα όμως από τα αποτελέσματά τους ήταν η παραπέρα σύσφιξη των σχέσεων της Κύπρου με τη μητροπολιτική Ελλάδα και κυρίως με την Αθήνα. Στην Αττική, μάλιστα, ζούσαν πολλοί Κύπριοι οργανωμένοι σε κοινότητες, βασικά έμποροι, οι δε επιγραφικές μαρτυρίες αποδεικνύουν την εκεί παρουσία τους.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Οι Πέρσες υπέταξαν την Κύπρο όχι την ψυχή της.

 

Από επιγραφικές μαρτυρίες γνωρίζουμε επίσης την επιτυχή συμμετοχή Κυπρίων σε αγώνες σε διάφορα μέρη του ελληνικού κόσμου, όπως και Κυπρίους αφιερωτές στη Δήλο, στο Άργος, στους Δελφούς και αλλού, καθώς επίσης και Κυπρίους που έγιναν επίτιμοι πολίτες διαφόρων αρχαίων ελληνικών πόλεων, ύστερα από αξιόλογες υπηρεσίες που είχαν προσφέρει σε αυτές. Τέτοιες σχέσεις συνεχίστηκαν έντονες μέχρι και τα ελληνιστικά χρόνια.